Jaarlijks vinden er in Nederland tussen de vier- en vijfduizend ernstige arbeidsongevallen plaats, waarbij iemand door zijn of haar werk letsel oploopt of komt te overlijden. Daarnaast worden er elk jaar zo’n vierduizend gevallen van beroepsziekte geregistreerd. Hoewel deze aantallen beduidend lager zijn dan het aantal ernstige verkeersongevallen, leiden deze ongevallen tot veel werk voor letselschadeprofessionals. Het kan een flinke uitdaging zijn om een arbeidsgerelateerde letselschade tot een goed einde te brengen. Over deze opgave praten we met een superspecialist, namelijk advocaat en docent Wout van Veen.
Door Martijn van Driel
Wout van Veen loopt al heel lang mee in het werkveld. Hij is sinds 1974 werkzaam als advocaat met als specialisatie letselschaderecht, arbeidsrecht en medezeggenschapsrecht, vanaf 1998 bij Wout van Veen Advocaten te Utrecht. Vanaf 1987 tot 1998 bekleedde hij diverse functies bij de vakcentrale FNV, waaronder Hoofd Rechtskundige Dienst. Hij was raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch en is juridisch adviseur van het Bureau Beroepsziekten van de FNV. Ook maakte hij deel uit van de Wetenschappelijke Klankbordgroep Chroom-6 van het RIVM.
David en Goliath
Wout beschouwt het aansprakelijkheidsrecht als de ‘hogeschool van het recht’. Daarom trekt dat rechtsgebied hem ook zo aan. “Het aansprakelijkheidsrecht blijft vreselijk moeilijk. Altijd een uitdaging. Dat maakt het ook zo boeiend! Je wordt voortdurend geprikkeld en professioneel op de proef gesteld. Daarnaast word ik, zeker in beroepsziektezaken, gedreven door mijn rechtvaardigheidsgevoel. Het is David tegen Goliath, maar David wint haast nooit. Zelfs als hij het recht aan z’n zijde heeft, is daar een behoorlijke strijd voor nodig. Ik lever daar graag een bijdrage aan, want dat is uit maatschappelijk oogpunt van groot belang.”
Het rechtsterrein van de werkgeversaansprakelijkheid is niet eenvoudig, omdat een belangrijk deel van dit onderdeel van het recht is gevormd in de rechtspraak. Zo is er uitvoerige jurisprudentie over de bewijslastverdeling in beroepsziekte- en arbeidsongevallenzaken, over aansprakelijkheid voor ‘pseudo-werknemers’ en over aansprakelijkheid van de werkgever voor als de werknemer betrokken raakt bij een verkeersongeval.
Causaliteitsbarrière
Werkgevers hebben een zorgplicht ten opzichte van hun werknemers. Bij veel arbeidsongevallen kun je de schending van die zorgplicht wel aannemelijk maken. Daarmee is de aansprakelijkheid vaak rond. Dan komt het causaal verband tussen het letsel en het ongeval ter sprake. In gevallen waarbij bijvoorbeeld de werknemer van een pallet is gevallen en botbreuken heeft opgelopen, is ook de causaliteit geen ingewikkelde opgave. “Arbeidsongevallen behoren tot de normale letselschadepraktijk, dus iedere professional zal de juridische basisprincipes van de werkgeversaansprakelijkheid moeten kennen en bijhouden,” aldus Wout. “Overzichtelijke zaken moet een allround letselschadebehandelaar of belangenbehartiger ook zelf kunnen behandelen.”
Maar beroepsziektezaken behoren tot een specialisme. “je moet zoveel weten van regelgeving omtrent arbeidsomstandigheden, gevaarlijke stoffen en gezondheidseffecten. De causaliteitsbarrière is bij deze zaken moeilijk te nemen.” Vaak zijn de negatieve gezondheidseffecten van het werken met gevaarlijke stoffen heel geleidelijk en manifesteren de klachten zich pas vele jaren later. “De incubatietijd van ziekte na blootstelling aan asbest is tussen de 20 en 45 jaar. Bij chroom-6 is dat tien tot vijftien jaar. En bij het beoordelen van de zorgplicht van de werkgever, moet je dan terug in de tijd. Zijn de veiligheidsvoorschriften die toen golden geschonden? Je moet meten naar de maatstaven van die tijd. Zo hebben veel beroepsziektezaken een historische context.”
Weten wat je niet weet
Veel professionals vallen bij de behandeling van hun dossiers regelmatig terug op een specialist als Wout van Veen, om de kansen en risico’s te bespreken. “Wat heel belangrijk is, is het bewustzijn om op tijd te herkennen wanneer het verstandig is om een specialist te raadplegen. Om te zien wat je niet ziet en te weten wat je niet weet. Als je merkt, ik verdwaal, vraag dan een gids om je te helpen.” Daarnaast verzorgt Wout al sinds jaar en dag met andere deskundigen de cursus met de veelzeggende titel ‘Wegwijs in het woud van Werkgeversaansprakelijkheid’. “Na ruim veertig jaar praktijk op velerlei rechtsterreinen en in diverse functies, bestaat mijn kleine praktijk nu nog uit scholing geven, advisering en begeleiding en zo af en toe procederen.”
Er is in de media veel aandacht voor beroepsziekten, de vaak schrijnende situaties waarin de zieke slachtoffers en hun gezinnen zich bevinden en de moeizame schaderegeling waarmee ze vaak te maken krijgen. “Deze zaken zijn behoorlijk mediageniek. Het leed van de betrokkenen is enorm. De machtsbalans is sterk in het voordeel van de werkgever en z’n verzekeraar. Ondanks vastgestelde aansprakelijkheid van de werkgever komt het niet snel tot een regeling. Je kunt het vergelijken bij whiplashzaken en verkeersaansprakelijkheid. Ook daar zorgen causaliteitsproblemen voor veel problemen.”
Stimulans
Om deze knelpunten te verbeteren heeft De Letselschade Raad in november 2020 de Leidraad Afwikkeling Beroepsziektezaken gepresenteerd, na een intensief totstandkomingstraject, waarbij Wout van Veen in de consultatiefase ook betrokken was. Het doel is dat beroepsziektezaken worden afgewikkeld volgens tussen partijen afgesproken gedragsregels. De afwikkeling wordt daardoor voorspelbaarder, doordat zaken uniformer en binnen redelijke termijnen worden behandeld. “Ook al gaat het niet om harde gedragsregels, toch hoop ik dat de Leidraad voldoende stimulans geeft om beroepsziektezaken sneller te kunnen regelen.”
Wout benadrukt de belangrijke rol van het Bureau Beroepsziekten van de FNV. Daar is veel bruikbaar onderzoek gedaan naar en geprocedeerd over het effect van gevaarlijke stoffen, zoals asbest en chroom-6, en de ontwikkeling van luchtwegklachten, kanker en aantasting van het bewegingsapparaat. Op dossierniveau worden heel veel slachtoffers uitstekend geholpen. “Als het bureau niet zou hebben bestaan, dan zouden veel baanbrekende ontwikkelingen niet hebben plaatsgevonden en zaten werknemers nog verder in de penarie. Het is wat mij betreft een belangrijke reden waarom werknemers lid zouden moeten zijn van de FNV, want loop je een beroepsziekte op, dan ben je als lid, met het Bureau Beroepsziekten aan je zijde, sterk in het voordeel ten opzichte van ongeorganiseerde werknemers.”
Cursus werkgeversaansprakelijkheid
Iedereen die dagelijks betrokken is bij de afwikkeling van letselschadeclaims, komt in aanraking met vragen op het gebied van aansprakelijkheid van de werkgever voor arbeidsongevallen, beroepsziekten en verkeersongevallen. Wil je meer weten over deze onderwerpen? Schrijf je dan in voor de cursus ‘Wegwijs in het woud van Werkgeversaansprakelijkheid’.
Meer informatie treft u hier aan.