Een groep artsen roept op om het gebruik van kwartscomposiet, dat veel in keukens en badkamers gebruikt wordt, te verbieden. Ze vragen de beleidsmakers in de EU en het Verenigd Koninkrijk het voorbeeld te volgen van Australië, waar zo’n verbod sinds 1 juli van kracht is. Hun pleidooi verscheen in de vakbladen Thorax en Occupational & Environmental Medicine.
De medici doen hun oproep nadat er opmerkelijke gevallen waren opgedoken van silicose. Dat is een ongeneeslijke longaandoening die vroeger veel mijnwerkers trof. Nader onderzoek bracht aan het licht dat het in de recente gevallen ging om werknemers die met kwartscomposiet gewerkt hadden. De ziekte trof mensen die het product bewerkten of plaatsten. Vooral mensen die keukens in huizen op maat zagen, vaak zzp’er, lopen risico’s. Hun werkomstandigheden worden minder in de gaten houden dan in een bedrijf. Werknemers met hoge blootstelling aan silicastof hebben ook een grotere kans op longkanker, volgens een recent advies van de Gezondheidsraad.
Kwartscomposiet is de laatste twintig jaar erg populair geworden voor toepassingen in keukens en badkamers. De wereldmarkt zou naar schatting 23 miljard euro waard zijn. Het is dan ook slijtvast, bestand tegen vlekken en meer constant van kwaliteit en uitzicht dan natuursteen. En het is goedkoper. Gemiddeld kost natuursteen 20 tot 30 procent meer. Sinds 2010 zijn er weer gevallen van silicose geregistreerd in Italië, Spanje, de VS, Israël, Australië, China en België. „Miljoenen mensen over de hele wereld lopen het risico deze aandoening te ontwikkelen op hun werk”, waarschuwen de medici.
Kwartscomposiet wordt gemaakt door vermalen steen te binden met harsen en pigment. Het bevat tot meer dan 90 procent kwarts, terwijl dat bij graniet maar 30 procent en bij marmer 3 procent is. En net dat kwarts creëert het gezondheidsprobleem. Als je in het composiet gaat boren, zagen of slijpen, komen er kwartsstofdeeltjes vrij. Als die deeltjes worden ingeademd dringen ze diep in de longen door en richten daar schade aan. De typische symptomen zijn kortademigheid en chronisch hoesten. Slecht nieuws voor de betrokkenen is dat de symptomen jaren na de blootstelling aan het kwartsstof nog kunnen verergeren. De aandoening valt niet te behandelen. Patiënten met een ernstige vorm van silicose kunnen sterven door verstikking, zoals in Limburg ook mijnwerkers overkwam.
Of en hoeveel mensen in Nederland silicose hebben als gevolg van werken met kwartsstof, is niet bekend. Sinds de bedrijfsgezondheidszorg is gedereguleerd, vindt er geen regelmatig gezondheidsonderzoek bij bedrijven meer plaats. Op de Lijst Beroepsziekten die veroorzaakt zijn door blootstelling aan gevaarlijke stoffen op het werk staan nu drie beroepsziekten: longkanker door asbest, allergisch beroepsastma en de schildersziekte. Wat de artsen betreft wordt de lijst uitgebreid met onder meer silicose en longkanker door blootstelling aan silicastof. Het is de bedoeling dat werknemers met een erkende beroepsziekte in aanmerking komen voor een tegemoetkoming.
Tot een verbod van kracht is, moeten alle mogelijke maatregelen worden afgedwongen om de blootstelling van werknemers aan het schadelijke stof te beperken, schrijven de artsen nog in hun pleidooi. Voor alle duidelijkheid: voor de consument die zo’n werkblad in huis heeft en daar niks aan verandert, is er geen direct risico.