De Europese Commissie vindt dat isoleren met purschuim aan banden moet worden gelegd. Vanaf 2023 mogen alleen verwerkers met een gedegen opleiding werken met diisocyanaten. Jaarlijks worden er naar schatting vijfduizend werknemers ziek door deze stoffen. De EU vindt dat onaanvaardbaar hoog.

“Als je veilig omgaat met purschuim is er niets aan de hand”, zegt de industrie. “Dat kan wel zo zijn, maar in de praktijk worden er tal van fouten gemaakt”, zeggen mensen die beweren ziek te zijn geworden door het populaire isolatiemateriaal dat uit twee componenten bestaat en direct moet uitharden na samenvoeging.

Zo waren zij gewoon in huis tijdens het isoleren, terwijl ze van isolatiebedrijven het advies hadden moeten krijgen om gedurende het sprayen én tot twee uur daarna hun woning te verlaten. Sommigen zagen zelfs werknemers uit kruipruimten naar boven komen, omdat ze bijna stikten en naar adem snakten. Vakblad Cobouw tekende in 2018 ook verklaringen op van werknemers die met pur hebben gewerkt. Ook zij verklaarden dat het isolatiemateriaal hun leven verwoestte.

Eeuwige discussie
Geen werkgever die het toegeeft. “Toon het maar aan”, krijgen slachtoffers terug. Sommige houden zich gedeisd, in de hoop dat ze toch nog een schadevergoeding krijgen via de koninklijke weg. In de wetenschap dat hun gelijk halen bij de rechter nauwelijks mogelijk is bij gebrek aan data en bewijslast, zodra het leed is geschied zijn de giftige dampen alweer verdwenen. Alleen als de prutsende verwerker op heterdaad wordt betrapt, is er een kans. Maar zelfs dan kan de bewoner alleen met peperdure metingen aantonen dat er een causaal verband is tussen zijn klachten en pur. Dat gebeurt dus nooit.

Het kersverse conceptrapport van de Gezondheidsraad rekent niet af met die discussie die al zeker sinds 2012 woedt. Want hoewel veilig werken met pur ook volgens de Gezondheidsraad kan, ziet zij ook de angstige keerzijde dat gezondheidsrisico’s voor verwerkers en bewoners snel kunnen oplopen als er onveilig wordt gewerkt. Langdurige aandoeningen door pur sluit de raad in elk geval niet uit.

Geen vernietigend oordeel
De Gezondheidsraad vindt dat alle mogelijke risico’s moeten worden uitgesloten, dringt aan op verplichte certificatie en metingen. De Europese Unie sluit zich daarbij aan en signaleert dat jaarlijks naar schatting vijfduizend werknemers ziek worden door werken met diisocyanaten (het betreft niet alleen pur-isolatie). Mirsada Palalic, voorzitter Stichting Meldpunt Purslachtoffers is gematigd enthousiast over het onderzoek en de aangekondigde maatregelen door de EU.

“Ik ben blij met de aanbeveling voor een uitgebreider medisch protocol en een registratiepunt, want daarmee krijgen de GGD en de industrie toch een tik op de vingers. Maar met het rapport van de Gezondheidsraad blijft de waarheid toch nog altijd in het midden. De eerste keer dat ik het las, dacht ik: wat zegt de Gezondheidsraad nu eigenlijk. Het is geen vernietigend oordeel, het is wat omslachtig. Ze zeggen aan de ene kant dat veilig werken met pur mogelijk is, maar sluiten aan de andere kant de risico’s voor bewoners niet uit als er niet veilig wordt gewerkt. Ik ben blij dat er extra maatregelen aankomen, maar ik had liever een verbod gezien.”

Misleidende informatie
Het verplicht certificeren van bedrijven, vindt Palalic onvoldoende. “Juist ook bij gecertificeerde bedrijven zien we het misgaan. Bovendien is volgens de isolatie-industrie slechts tien procent van de bedrijven niet gecertificeerd dus een verplichting zet ook geen zoden aan de dijk.”

Palalic signaleert dat isolatiebedrijven ook consumenten misleiden met foutieve informatie. “Zij stellen bijvoorbeeld dat ze geen purschuim gebruiken of op waterbasis, terwijl hun producten toch gevaarlijke stoffen bevatten. Bovendien zijn er nog altijd bedrijven die bewoners niet adviseren hun huis te verlaten tijdens de werkzaamheden.”

Verplichte certificatie
De Gezondheidsraad vindt dat bedrijven zelf de plicht krijgen purschuim weer te verwijderen als het niet goed is uitgehard. De voorzitter van het Meldpunt vindt dat wel een goede zaak en besluit dat ze nog altijd meldingen krijgt van mensen die zeggen ziek te zijn geworden door pur. “Het afgelopen jaar waren dat er ongeveer twintig.”

André Meester van het Kennisplatform gespoten purschuim spreekt namens de isolatiebedrijven. Hij is erg blij met het rapport. “Wat ons betreft is dit een positief rapport. De hoofdconclusie is namelijk dat pur niet schadelijks is bij een juiste toepassing. Ook de suggestie voor verplichte certificering juichen wij toe. Daar dring ik al jaren op aan.”

Cijfers en gevoel
De conclusie van de Gezondheidsraad dat de risico’s voor verwerkers worden onderschat, deelt Meester niet. “Ik houd me vast aan de cijfers. Die vertellen mij dat er in Nederland de afgelopen jaren slechts enkele werknemers klachten zeiden over te houden aan pur en bij geen van hen is dat aangetoond. Dat de Gezondheidsraad vermoedt dat het er meer zijn kan natuurlijk. Ik houd me bij de feiten. Wat als een systeem voor geforceerde ventilatie uitvalt? In de richtlijnen staat dat werknemers te allen tijde hun werkruimte binnen acht minuten moeten kunnen verlaten.”

Meester kent de verhalen van bewoners die achteraf aangeven dat ze niet is verteld hun huis te verlaten tijdens werkzaamheden. “Maar ik ken op mijn beurt ook voorbeelden van gevallen waar in offertes wel degelijk melding was gemaakt van dat advies. Kennelijk is dat dan toch niet doorgekomen. Uiteindelijk maakten bewoners in het verleden toch zelf de keuze of ze hun woning wilden verlaten. Dat was en is hun eigen verantwoordelijkheid. Nu is het verlaten van de woning tijdens en tot twee uur na de werkzaamheden verplicht.”

Geen bestaansrecht
Isolatiebedrijf Pluimers wordt door meerdere slachtoffers genoemd als bedrijf dat de regels aan de laars lapt. Pluimers zelf ontkent. Het bedrijf vindt alle voorzorgsmaatregelen die sinds kort in het Bouwbesluit staan ook overbodig. Meester: “Maar dat betekent niet dat ze zich daarom niet aan de voorschriften houden. Ik vind ook dat ik teveel belasting betaal. Toch doe ik dat.”

Onderaan de streep vindt Meester dat alle isolatiebedrijven zich aan de regels moeten houden. “Zo niet dan zouden ze geen bestaansrecht moeten hebben. Purschuim is gewoon een veilig product en het isoleert goed en nee de gevaren worden niet onderschat, dat geloof ik niet.”

In reactie op de opleidingseisen die de Europese Commissie aankondigt voor 2023 laat Meester weten dat hij daar blij mee is. “Die verplichting in het kader van Reach (werken met riscovolle stoffen) is een goede ontwikkeling. De huidige opleidingscontent voor purschuim gaan nu echter al verder dan die eisen.”

(Bron: Cobouw)