‘Kinderwetje van Van Houten’ verbood precies 150 jaar geleden fabrieksarbeid door jonge kinderen

Door de geschiedenis heen is kinderarbeid een normaal verschijnsel. Kinderen zijn goedkope arbeidskrachten en daarom willen ook fabriekseigenaren hen graag als personeel. Naarmate in de 19e eeuw de industrialisatie vordert en het aantal fabrieken toeneemt, groeit ook het verzet tegen kinderarbeid. Artsen en onderwijzers leggen uit dat het werk ongezond is en dat kinderen in de schoolbanken thuishoren. In 1874 verbiedt het Kinderwetje van Van Houten, officieel Wet Houdende Maatregelen tot het Tegengaan van Overmatigen Arbeid en Verwaarlozing van Kinderen, arbeid van kinderen tot twaalf jaar. De wet wordt beschouwd als de eerste stap naar sociale wetgeving in Nederland.

Kinderarbeid in Nederland
Kinderen werken op het land, in de winkel of in de werkplaats. Dat wordt niet alleen nuttig gevonden – ze kunnen daar wat van leren – maar het is vaak ook pure noodzaak om het gezinsinkomen op peil te houden. Tijdens de industriële revolutie worden steeds meer kinderen in de fabriek aan het werk gezet, vaak onder slechte werkomstandigheden.

Omstreeks 1860 begint in Nederland de kritiek op kinderarbeid toe te nemen. In 1874 moet de Kinderwet van het liberale kamerlid Samuel van Houten verbetering brengen. De wet verbiedt fabrieksarbeid voor kinderen onder de twaalf. Zij mogen nog wel thuis en op het veld werken. Het Kinderwetje werd 150 jaar geleden, op 15 oktober 1874, ingevoerd. Oudere kinderen zijn daarmee niet aan werken ontsnapt. De controle op de naleving van de wet is bovendien gebrekkig, zodat kinderarbeid in de praktijk nog veel blijft voorkomen.

Leerplicht
In 1901 is de leerplichtwet ingevoerd. Kinderen van zes tot twaalf jaar zijn vanaf nu verplicht om naar school te gaan. Dit maakt een definitief einde aan de kinderarbeid. De leerplicht is in stappen uitgebreid en geldt nu voor kinderen tussen de 5 en 16 jaar.

Internationaal verdrag tegen kinderarbeid
Kinderarbeid is in het Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind (1989) verboden als die ‘ongezond of schadelijk’ is. Toch werken wereldwijd in 2019 maar liefst 152 miljoen kinderen, van wie 73 miljoen onder gevaarlijke omstandigheden.