Stoflongen, bakkersastma of de duivenmelkersziekte. Miljoenen werknemers in Nederland werken dagelijks met potentieel gevaarlijke stoffen en kunnen als gevolg hiervan, een werkgerelateerde longaandoening krijgen. Het Martini Ziekenhuis startte onlangs met een polikliniek voor werkgerelateerde longaandoeningen. Doel is preventie, behandeling en vermindering van klachten, maar ook het stimuleren van herkenning en erkenning. De polikliniek heeft over aanloop niet te klagen: “We zien nog maar het topje van de ijsberg.”

COPD door je werk met gevaarlijke gassen en dampen (bijvoorbeeld door je werk als lasser). Silicose, een vorm van stoflongen, door je werk als sloper in de bouw. Maar ook, een lerares die veel last kreeg van haar astma door schimmels in haar klaslokaal. Werkgerelateerde longaandoeningen zijn aandoeningen die zijn veroorzaakt of verergeren door stoffen waarmee mensen tijdens hun werk in contact komen. Vaak zijn mensen zich niet bewust van de risico’s. De longfunctie gaat geleidelijk achteruit, wat mensen meestal pas na jaren in de gaten hebben. Tjerk Hylkema, longarts in opleiding, ziet ze dagelijks. Mensen die pas na jaren te hebben rondgelopen met klachten, een link leggen met hun werkomgeving.

Meest passende behandeling
Soms zijn de klachten onomkeerbaar. Hylkema: “In dat geval zoeken we naar de meest passende behandeling. We assisteren bij het regelen van een meting van schadelijke stoffen op de werkplek, om te achterhalen welke stof klachten veroorzaakt. Ook kunnen we een advies opstellen voor de werkgever. Dit doen we in samenwerking met een team van bedrijfsartsen en arbeidshygiënisten van buiten het ziekenhuis, een unieke samenwerking. Soms maken we een eerste inschatting of de patiënt in aanmerking komt voor een erkenning vanuit de overheid voor allergisch beroepsastma. Kortom, er is veel meer mogelijk dan mensen denken.”

Longarts Henk Kramer vult aan: “Niet zelden is de werkomgeving de angel die er uit moet worden gehaald. Door werkomstandigheden te verbeteren, kunnen klachten in sommige gevallen ook verminderen of zelfs verdwijnen. Dat betekent in de meest ideale situatie dat er wordt geminderd met medicatie of dat er helemaal geen behandeling meer nodig is.”

Bewustwording en preventie
Naast een passende behandeling en aanpassingen op de werkplek, hameren Hylkema en Kramer op bewustwording en preventie. En dat kan alleen met vereende krachten. Dat is één van de redenen dat het Martini Ziekenhuis een landelijke werkgroep leidt, om meer aandacht voor werkgerelateerde longaandoeningen te genereren. Centra uit het hele land participeren in de werkgroep (onder meer het Nederlands Kenniscentrum Arbeid en Longaandoeningen (NKAL), het Amsterdam UMC, het Rotterdamse Erasmus MC en het Franciscus Gasthuis & Vlietland). Het doel is ziektegevallen voorkomen, eerder te herkennen, beter te registreren in een daarvoor op te richten database én sneller te behandelen.

Meer aandacht voor werkgerelateerde longaandoeningen

De polikliniek ‘Longaandoeningen en Werk’ van het Martini Ziekenhuis is een voorbeeld van hoe meer aandacht voor mensen met werkgerelateerde longaandoeningen er in de praktijk uit ziet. Hylkema: “We zien dat alle inspanningen er toe leiden, dat er meer bekend wordt over werkgerelateerde longaandoeningen en de impact daarvan op iemands leven. Dat is de ultieme eerste stap naar een gezondere werkomgeving voor alle werknemers in Nederland, zodat we werkgerelateerde longaandoeningen in de toekomst hopelijk kunnen voorkomen!”

Praktische informatie
De polikliniek ‘Longaandoeningen en Werk’ in het Martini Ziekenhuis is in het noorden de enige poli die gespecialiseerd is in werkgerelateerde longaandoeningen. Patiënten uit Friesland, Groningen, Drenthe en de kop van Overijssel kunnen er terecht. Voor behandeling is een verwijzing van de huisarts of longarts nodig. De behandeling wordt vergoed door de zorgverzekeraar.