Bouwbedrijven overtreden massaal de regels voor werken met bouwkranen. Dat zegt hijs- en hefdeskundige Peter Verhoef naar aanleiding van de dodelijke botsing tussen twee torenkranen in Den Haag vorige maand. “Het ontbreekt structureel aan plannen en toezicht. En aan iemand op de vloer die hijsinstructies geeft.”
Het dodelijke ongeval in Den Haag, waarbij twee torenkranen tegen elkaar aan botsten, houdt de gemoederen in hijskranenland bezig. Opleiders dringen aan op het verplichten van anti-botssystemen.
“Niet nodig”, meent Peter Verhoef, directeur van recruitersbedrijf 12hoist4u en bestuurslid van de TCVT (Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport). “In feite moeten die systemen in sommige situaties al gebruikt worden, al staat dat misschien nergens zo expliciet omschreven.”
Veel ongevallen met kranen de laatste tijd he?
“Nogal ja. Ik denk ook dat het er veel meer zijn. Dat er duizenden incidenten zijn waar we met zijn allen nooit iets over te horen of te lezen krijgen, omdat de Inspectie alleen uitrukt als er letselschade is. Wat dat betreft is het doodzonde dat de database voor ongevallen, als aanbeveling van de Onderzoeksraad voor Veiligheid na het dodelijke ongeval in Rotterdam in 2009, na een kort bestaan alweer van de radar verdween.”
Wat is het probleem met die kranen?
“Dat de regels niet worden opgevolgd. Bouwbedrijven en opdrachtgevers zijn er onvoldoende bekend mee. Als we met zijn allen slechts twee artikelen uit het Arbobesluit beter opvolgen en invullen, vermindert het aantal ongevallen met kranen met minstens de helft.”
Twee artikelen? Welke?
“Arbobesluit hoofdstuk 7.18 lid 8 en 9. Daarin staat letterlijk dat alle handelingen met betrekking tot hijsen en heffen correct moeten worden gepland. En dat daar op moet worden toegezien. Dat is het hele punt. Dat gebeurt zelden.”
Is het zo simpel? Beter plannen en opvolgen? Hebben bouwers niet gewoon duidelijker regels nodig?
“Nee. De reactie van de Inspectie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in het artikel in Cobouw was dan ook treffend. Die benadrukte ook dat maatregelen om botsingen tussen kranen te voorkomen in feite wél verplicht zijn. Nee, er staat niet letterlijk in de wet dat anti-botssystemen vereitst zijn, maar ook volgens mij is dat niet nodig. Daar geef ik de Inspectie dus gelijk in.”
Peter Verhoef
Peter Verhoef werkt al ongeveer 30 jaar in de kranensector, onder meer voor Mammoet. In 2007 begon hij voor zichzelf. “Voor partijen zoals Shell moest ik zorgen dat alle hijs- en hefactiviteiten voldeden aan de wetgeving. Niet alleen in Nederland, maar ook in landen zoals Noorwegen, Duitsland, Ierland en Engeland.” In de basis zijn de regels voor hijsen en heffen in de hele Europese Unie gelijk, stelt Verhoef. “Maar elk land heeft wel de vrijheid om strenger met Europese Richtlijn. Zo werken we in Nederland met gecertificeerde machinisten.”
Je moet de juiste maatregelen treffen, plannen en opvolgen. Is dat niet te algemeen allemaal? Moet de wetgever niet explicieter zeggen: anti-botssystemen zijn verplicht als de situatie daarom vraagt?
“Ik vind van niet. De wet is goed. Heel goed zelfs.”
Goed? Afgaande op al die ongevallen werkt de wet toch juist helemaal niet?
“Hij werkt uitstekend. Ga maar eens bij de bedrijven kijken die hem keurig opvolgen… Al is het wel zo dat de regels met bijvoorbeeld heftrucks, en alles wat daaraan gekoppeld wordt om mee te hijsen, op bijna alle bouwplaatsen worden overtreden. Maar dat betekent niet dat de regels slecht zijn. Dat heeft vooral met gebrekkige opvolging te maken.”
Bouwers moeten dus beter plannen?
“Uitvoerders zijn verantwoordelijk als een kraan omvalt. In Engeland zijn ze zich daar veel beter van bewust. Hoewel ze met vrijwel identieke wetgeving werken, wordt daar nooit gehesen zonder een appointed person die verantwoordelijk is voor de hijswerkzaamheden en daar ook de papieren voor heeft.
Wat moet er gebeuren?
“Zorgen dat we de regels wel kennen en dat we ons daar aan houden. Daar ligt ook een taak voor de Inspectie. Sinds 2012, toen de Inspectie in het rapport ‘Veilig hijsen op de bouwplaats’ ook al signaleerde dat er veel mis ging, is er geen drol gebeurd.”
Hoe luiden de regels strikt genomen?
“Bouwbedrijven zullen steigeren als ze dit lezen, maar op basis van de Europese Richtlijn is er per kraan een kraanmachinist nodig, iemand met een opleiding die op de grond aanwijzingen geeft aan de machinist en iemand die de last op een verantwoorde manier aanpikt. En alle kraanbewegingen zijn gepland en niet even op zaterdagochtend om 7 uur. Plannen wil zeggen dat je alle risico’s in kaart moet brengen en dat je passende maatregelen moet treffen om die in te dammen.”
In Den Haag raakte de giek een personenlift op de andere kraan. Het lijkt op een rekenfout…
“Pardon? Ik doe daar geen uitspraken over, omdat ik de toedracht niet exact ken, maar met de juiste maatregelen had dit ongeval niet hoeven te gebeuren.”
Zijn bouwbedrijven vaak verantwoordelijk voor ongevallen met kranen?
“Dat hangt van de situatie af. Vaak is het een samenloop van omstandigheden.
Moeten kraanverhuurders ook niet wat meer verantwoordelijkheid nemen?
“Dat proberen ze wel, maar zij dragen die verantwoordelijkheid niet, uiteindelijk ligt die bij de opdrachtgever. Maar ik neem het echt niet op voor de kraanboeren. Sterker nog. Ik vind het schandalig als een uitvoerder tegen de kraanmachinist zegt: daar hoef je geen schotten neer te leggen, want dat kost je tien minuten, of je hoeft je stelpoten daar niet uit te schuiven. In feite zeggen ze daarmee: overtreedt de wet maar. En luisteren ze niet dan gaan de opdrachtgevers naar een ander verhuurbedrijf.”
Moet de Inspectie harder optreden?
“Ja.”
Zijn hogere boetes nodig?
“Graag.”
Dus geen mazen in de wetgeving?
“Ik zie ze niet. Waarom gebeuren er op een olieraffinaderij, waar soms wel zestig kranen in elkaars draaibereik staan, geen ongevallen?”
(Bron: Cobouw)