Zembla: Helmondse fabriek loosde jarenlang PFAS op riool met medeweten DuPont

Een fabriek in Helmond die teflonpoeder verwerkte voor chemieconcern DuPont (nu Chemours) heeft zeker 15 jaar lang afvalwater met zeer hoge concentraties PFAS rechtstreeks op het riool geloosd. Dat meldt onderzoeksprogramma Zembla (BNN-VARA). Het lozen gebeurde met medeweten van DuPont, wat zou blijken uit interne documenten van DuPont in handen van Zembla en ook uit gesprekken met meerdere ex-medewerkers van Custom Powders, het bedrijf in Helmond.

Het gaat naar schatting om duizenden kilo’s PFOA, een inmiddels verboden en kankerverwekkend type PFAS, dat via het riool in het milieu is beland. Al langer is bekend dat de gemeente Helmond een van de PFAS-hotspots van Nederland is. Deskundigen kwalificeren de handelswijze van beide bedrijven tegenover Zembla als ‘schandalig’ en ‘crimineel’.

Extreem hoge concentraties in bloed medewerkers
Hoewel DuPont volgens Zembla op de hoogte was van de risico’s van PFOA werd de medewerkers van Custom Powders door DuPont voorgehouden dat blootstelling aan PFOA niet ongezond zou zijn. In 2007 liet DuPont bloedonderzoek doen bij de medewerkers in Helmond. De gemeten waardes, ook in het bezit van Zembla, liggen bij sommige medewerkers zelfs vele malen hoger dan de inmiddels beruchte PFOA-concentraties in het bloed van de meeste DuPont-medewerkers in Dordrecht en de Verenigde Staten. Een van de medewerkers in Helmond heeft concentraties in zijn bloed die duizend keer hoger liggen dan de huidige norm die het RIVM veilig acht. Een andere medewerker heeft bloedwaardes die 800 keer boven die norm liggen.

Vanaf 1996 leverde DuPont nat teflon aan Custom Powders. In Helmond werd het gedroogd waarna het poeder door DuPont werd gebruikt voor allerlei water-, vuil- en hitteafstotende materialen. Nu blijkt dus dat het water dat achterbleef – en vol zat met PFOA- rechtstreeks in het riool verdween. Uit de documenten wordt duidelijk dat DuPont daar zeker sinds 2011 van op de hoogte was.

Het Britse Custom Powders opende halverwege de jaren ‘90 in Helmond een vestiging met DuPont als grootste opdrachtgever. Het bedrijf in Helmond ging vorig jaar failliet door een schadeclaim van de gemeente vanwege de PFAS- vervuiling. Kosten voor die sanering worden geschat op zeker 10 miljoen euro waarvan het grootste gedeelte inmiddels is gefinancierd door het Rijk.

Chemours laat in een reactie weten de interne documenten die in handen zijn van Zembla niet te kennen en dat er ‘volgens de toen geldende wetgeving’ geen cruciale informatie is achtergehouden. En ook dat ‘Custom Powders zelf verantwoordelijkheid draagt voor het naleven van de verplichtingen uit haar vergunningen.’ Op de beschuldiging dat het lozen op het riool crimineel is gaat het bedrijf niet in. Custom Powders doet dat ook niet. In een statement schrijft de leiding van het Britse bedrijf onder meer dat ze de negatieve gevolgen voor mens en milieu en de rol die Custom Powders daarin gespeeld heeft ‘diep betreuren’. Verder benadrukt het bedrijf dat ze altijd de vereiste vergunningen hadden en dat deze werden afgegeven op basis van de ‘volledige veiligheids- en milieu-informatie van Chemours.’

Voormalig medewerker doet boekje open
In de Zembla-uitzending Het PFAS-spoor doet ex-medewerker Chris Morrison voor het eerst zijn verhaal. Hij werkte ruim 25 jaar voor Custom Powders in Helmond en werd naar eigen zeggen zonder het te weten blootgesteld aan de giftige PFAS. Morisson bleek twee jaar geleden darmkanker te hebben, maar zegt hij: ‘Ik kan de schuld niet geven aan de PFAS- chemicaliën.’ Milieuchemicus Jonker beaamt dat: ‘Het zou mij niet verbazen als hij darmkanker heeft gekregen door de extreem hoge blootstelling aan PFOA, maar het is heel lastig om dat te bewijzen.’

Veel PFOA in eieren Helmond
Om na te gaan of de PFOA ook in het voedsel in de omgeving van de fabriek in Helmond aanwezig is deed Zembla een steekproef met hobbykip-eieren. Eieren van zes verschillende locaties, tussen de 600 meter en 4 kilometer van de fabriek af werden getest op de aanwezigheid van PFOA. Uit de streekproef van Zembla blijkt dat vier van de zes geteste hobbykip-eieren boven de EU-grenswaarde voor PFOA in eieren zit.

Aangifte
Een groot deel van de gemeenteraad van Helmond wil dat de gemeente aangifte doet tegen het bedrijf Custom Powders. De gemeenteraad is al jaren bezig met het dossier Custom Powders. Helder Helmond heeft zich erin vastgebeten en hoopt dat de kwestie nu ‘serieus wordt genomen’. De gemeente wil er alles aan doen om Chemours te laten opdraaien voor de schade. Dat kan een zaak van de lange adem zijn. Rechtszaken tegen DuPont, waar Chemours de rechtsopvolger van is, in de Verenigde Staten duurden vele jaren. Maar de verantwoordelijke wethouder zegt tot het gaatje te willen gaan. “Dit gaat over rechtvaardigheid en opkomen voor onze inwoners.” De kosten van de sanering zijn tien miljoen euro en dat gaat nu betaald worden door de belastingbetaler.