Dinsdag heeft het Europese chemicaliënagentschap ECHA een voorstel gepubliceerd voor een Europees verbod op productie, gebruik, verkoop en import van ruim 10.000 chemische stoffen, die in duizenden producten zitten die we elke dag gebruiken. Doel is om te de hoeveelheid schadelijke PFAS in het milieu terug te brengen. Het voorstel tot een Europese verbod is een initiatief van Nederland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden.
PFAS is een verzamelnaam voor ongeveer tienduizend door de mens gemaakte chemische stoffen. PFAS hebben handige eigenschappen, zoals het afstoten van water, stof of vet. Ze worden gebruikt bij de productie van bijvoorbeeld regenjassen en koekenpannen, maar ze zitten ook in zonnepanelen, make-up en smartphones.
Kankerverwekkend en milieuvervuilend
Het grote nadeel van PFAS is dat ze niet vanzelf oplossen of verdwijnen. De hoeveelheid PFAS om ons heen wordt daarmee steeds groter. Bij het gebruik en de verwerking van deze producten en bij fabrieksemissies en incidenten, zijn deze stoffen in het milieu terechtgekomen en zitten nu onder andere in de bodem, in bagger en in het oppervlaktewater. Sommige stoffen uit de PFAS-groep zijn vermoedelijk kankerverwekkend, of zijn op andere manieren slecht voor de gezondheid.
Staatssecretaris Heijnen (Infrastructuur) noemt het een goede stap dat het voorstel er nu is: “Dit verbod is echt nodig. Ongemerkt komen we PFAS ondertussen overal in ons leven tegen. Het zit in de grond, in onze kleren, en zelfs in ons lichaam. Terwijl we weten dat het slecht voor ons kan zijn. Alleen door het in heel Europa in één klap te verbieden kunnen we die vervuiling een halt toeroepen. Dat is precies wat we nu gaan doen. De publicatie van dit voorstel vandaag is daarbij een belangrijke stap. Bedrijven die PFAS gebruiken weten wat ze kunnen verwachten, en kunnen dus vast op zoek naar alternatieven. Ik zou zeggen, des te eerder, des te beter”.
Europees verbod op PFAS
Door alle PFAS is één keer te verbieden, is er helderheid en gelijkheid voor bedrijven die ze gebruiken. Zij weten dat het geen zin heeft de ene PFAS-toepassing in te ruilen voor de andere. Daarmee loont het voor hen dus om alternatieven te zoeken die niet schadelijk zijn voor mens en milieu. Met het conceptverbod wordt gebruik van alle ruim tienduizend PFAS verboden. Het verbod geldt om wetstechnische redenen nog niet voor specifieke productgroepen als medicijnen, biociden en gewasbeschermingsmiddelen.
Het voorstel voor zo’n verbod (een zogeheten ‘restrictievoorstel’) is opgesteld door Nederland, Duitsland, Denemarken, Noorwegen en Zweden. Het restrictievoorstel zal een van de meest omvangrijke chemische stoffenverboden ooit zijn in Europa. De komende periode gaat het voorstel in een zes maanden durende consultatie. Dat betekent dat iedereen zijn of haar mening kan geven. Daarna geven twee wetenschappelijke comités hun advies over het voorstel en dat wordt met het voorstel ingediend bij de Europese Commissie. De planning is dat de Europese Commissie in 2025 een formeel voorstel doet aan de lidstaten. In dat voorstel zijn dan ook overgangstermijnen opgenomen, zodat bedrijven voldoende tijd hebben om hun productieproces volledig PFAS-loos te maken.