Voor leed en schade die in de VS zijn aangericht door verslavende pijnstillers zullen Amerikaanse staten en steden de komende jaren miljarden dollars schadevergoeding krijgen. Ze zijn dat overeengekomen met het bedrijf Purdue Pharma, maker van het opiaat OxyContin. Dat zal in zijn huidige vorm verdwijnen. De familie Sackler, die nu volledig eigenaar is, zal ook enkele miljarden betalen.
Het akkoord moet nog wel worden goedgekeurd door de rechters die betrokken zijn bij de duizenden rechtszaken die in totaal tegen Purdue zijn aangespannen. En een aantal Amerikaanse staten is nog niet tevreden.
De verslaving aan opiaten grijpt in de VS al twintig jaar om zich heen. Volgens de klagers droeg Purdue daar sterk aan bij door vanaf 1996 OxyContin in de markt te zetten als een pil die niet verslavend zou zijn, en door artsen aan te moedigen er grote hoeveelheden van voor te schrijven. Pijnpatiënten die verslaafd raakten gingen later vaak over op heroïne of het zeer krachtige fentanyl. Door overdoses van al die stoffen samen zijn in die periode zo’n 400.000 Amerikanen overleden.
Faillissement
De schikking zal het einde betekenen van Purdue Pharma als commercieel bedrijf. Purdue zal volgens het akkoord faillissement aanvragen en doorgaan als een non-profit. Die zal OxyContin blijven produceren – dat in sommige gevallen wel degelijk een geschikt medicijn is voor pijnbestrijding – maar alle winst aan de klagers uitkeren. Daarnaast zal het bedrijf de rechten opgeven van medicijnen die het nu in ontwikkeling heeft voor de behandeling van verslaving en voor het redden van gebruikers die een overdosis namen. Een dochteronderneming die medicijnen in het buitenland verkoopt, zal worden afgestoten.
In totaal komt daarmee 10 tot 12 miljard dollar beschikbaar voor de klagers. Daaronder bevinden bijna alle vijftig Amerikaanse staten en zo’n 2500 steden, districten en Indianenstammen. Hoe die het geld zullen verdelen, is nog niet geregeld.
Het akkoord is het einde van een lange juridische strijd rond Purdue. In 2007 werden het bedrijf en een aantal directieleden al door de strafrechter veroordeeld tot boetes van in totaal 635 miljoen dollar voor misleidende marketing van OxyContin. En het bedrijf heeft een rechtszaak in Oklahoma geschikt voor 270 miljoen dollar. In die staat werd onlangs een andere producent van opiaten, Johnson & Johnson, veroordeeld tot een schadevergoeding van 572 miljoen, een uitspraak die de schikking van de zaken rond Purdue mogelijk heeft versneld.
Te mager
Het akkoord zou nog ondermijnd kunnen worden door het verzet van een kleine groep van staten onder leiding van New York, die de schikking te mager vinden. Met name zijn ze van mening dat de familie Sackler meer moet betalen. De nazaten van de drie broers Arthur, Mortimer and Raymond Sackler, die in 1952 het toen nog heel kleine Purdue overnamen, zouden nu uitgesmeerd over een aantal jaren drie miljard dollar moeten betalen. Dat is bijna een kwart van hun gezamenlijke vermogen, dat volgens het tijdschrift Forbes op 13 miljard wordt geschat. De dissidente deelstaten willen minstens 6 miljard van hen ontvangen. Ze zeggen dat de familie ten onrechte de afgelopen jaren veel geld aan het bedrijf heeft onttrokken om het veilig te stellen voor de schadeclaims.
Als het akkoord doorgaat, zullen de Sacklers niet meer bij Purdue Pharma betrokken zijn. Maar daarmee worden ze nog niet onzichtbaar. Dankzij grote giften aan universiteiten en musea staat hun naam op allerlei gebouwen in de VS en daarbuiten.
Inmiddels zijn die instellingen daar niet zo blij meer mee. Fotograaf Nan Goldin, die verslaafd is geweest aan OxyContin, organiseert regelmatig protesten bij musea met een Sackler-zaal of vleugel. Bij het Guggenheim in New York had ze daar gedeeltelijk succes mee, het haalde de naam niet weg – in veel gevallen mag dat contractueel niet – maar beloofde verder geen geld meer aan te zullen nemen van de Sacklers. Het Louvre haalde wel bakzeil, kort na een demonstratie van Goldin: in juli plakte het Parijse museum de naam af.
(Bron: Trouw)