Amnesty International, vredesorganisatie PAX, Defence of Children en de Stichting voor Vluchtelingen aan Boord stellen de Nederlandse Staat aansprakelijk voor mensenrechtenschendingen van vluchtelingen door het sluiten van de zogenaamde EU-Turkije-deal. “Duizenden mensen zitten vast in erbarmelijke en vernederende omstandigheden op de Griekse eilanden”, aldus de organisaties. Nederland draagt daarvoor een bijzondere verantwoordelijkheid, vinden zij, omdat het als toenmalig voorzitter van de EU-Raad een belangrijke rol heeft gespeeld bij de totstandkoming en uitvoering van het akkoord. Als de regering haar verantwoordelijkheid niet erkent, zullen de organisaties een rechtszaak aanspannen, zo is aangekondigd.

De deal tussen de EU en Turkije moest de toestroom van vluchtelingen naar Europa stoppen. “Volgens de overeenkomst mag Griekenland mensen terugsturen naar Turkije die illegaal de grens van Turkije naar de Griekse eilanden zijn overgestoken, ook al is al duidelijk dat Turkije geen veilig land is omdat het niet in de basisbehoeften van vluchtelingen kan voorzien.

Schrijnende problemen
Dit heeft ertoe geleid dat talloze vluchtelingen zijn gestrand in vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden: “De afgelopen jaren zijn er schrijnende problemen geweest zoals overbevolking, gebrek aan onderwijs, medische en sanitaire voorzieningen, te lange asielprocedures, structurele onveiligheid en blootstelling aan fysiek en seksueel geweld, en gebrek aan geschikt voedsel”, aldus Amnesty.

Nederland had “kunnen voorzien” dat het mis zou gaan, na waarschuwingen van ngo’s. “Ook Amnesty waarschuwde de regering in 2016 dat dit een historische vergissing zou zijn. Het is schrijnend dat veel politici, inclusief onze eigen minister-president, nog altijd trots zijn op de EU-Turkijedeal.”

Dialoog of rechtszaak
De organisaties zeggen “de dialoog” te zoeken met de regering over de erkenning van de juridische verantwoordelijkheid. “Daarbij willen we het hebben over rechtsherstel door de regering en de voorwaarden voor eventuele toekomstige migratiedeals: die mogen niet gesloten worden als ze voorzienbaar tot mensenrechtenschendingen leiden en zonder controle van het parlement.” Als de dialoog er niet toe leidt dat de regering haar aansprakelijkheid erkent, zo melden de organisaties, volgt een rechtszaak.