Wat te doen na een medische fout in België? Hoogleraar gezondheidsrecht Dewallens noemt zes stappen

Het zal je maar overkomen. Je moet binnen voor een routineoperatie en plots ben je blind aan één oog. Het overkwam drie patiënten in het UZ Leuven, zo stond deze week in onze krant. Maar wat kan je doen als een medische ingreep anders uitdraait dan gepland of als je ervan overtuigd bent dat de zorgverleners geblunderd hebben? Bij wie kan je terecht? En wat zijn je rechten? “Pas als je echt geen uitweg meer ziet, stap je naar de rechtbank”, zegt professor Filip Dewallens. Een handleiding in stappen.

Ziekenhuizen doen er alles aan om de risico’s voor patiënten te beperken. Maar als je bedenkt dat bij elke operatie gemiddeld twintig zorgverleners betrokken zijn, besef je dat er geregeld iets fout kan gaan. Zoals bij de drie Limburgers die na een routine-ingreep in het UZ Leuven plots blind waren aan één oog. Meer dan twee jaar later is het dossier nog altijd in handen van de onderzoeksrechter.

Hoeveel gedupeerden er jaarlijks in ons land zijn, is moeilijk te zeggen. Het Fonds Medische Ongevallen (FMO), dat onder de paraplu van de ziekteverzekering zit, kreeg sinds de oprichting in 2012 4.759 dossiers binnen. Omdat veel medische fouten en ongevallen nooit gemeld worden, zijn er in werkelijkheid meer slachtoffers. Toch loont het de moeite om stappen te ondernemen als je beseft dat er iets is misgelopen. Wij zetten ze op een rijtje.

Stap 1: Praat met je arts
“Wil je lange rechtbankprocedures van vijf jaar of langer vermijden, dan spreek je het best eerst je arts aan en confronteer je hem of haar met je problemen”, zegt Filip Dewallens, advocaat medisch recht en professor gezondheidsrecht aan de universiteiten van Antwerpen en Leuven. Ook volgens het Vlaams Patiëntenplatform is dat “de snelste weg om het conflict op te lossen”. Dewallens: “De patiënt denkt soms ten onrechte dat hij verkeerd behandeld werd, terwijl het dikwijls om zeldzame bijwerkingen van de operatie gaat. Dan kan de arts niets verweten worden. Heeft de specialist wel een fout gemaakt, kan hij voorstellen de operatie opnieuw te doen. Eventueel kosteloos.”

Stap 2: Ga naar de ombudsdienst
Bent u niet tevreden met de uitkomst van het gesprek? “Neem dan gratis contact op met de ombudsdienst van het ziekenhuis”, aldus Dewallens. “De ombudsman- of vrouw luistert naar je klacht, bemiddelt tussen de betrokken partijen en zoekt naar een oplossing”, zegt Jeroen Brouwers van het Vlaams Patiëntenplatform. Dewallens: “De dienst heeft een ontzettend belangrijke functie, temeer omdat ze een onafhankelijke rol speelt in het ziekenhuis en geen partij mag kiezen.”

Stap 3: Ga naar de Orde der artsen
Kunnen patiënten ook bij de Orde der artsen terecht? “Ja. Al behandelen zij klachten niet juridisch, maar deontologisch. De Orde kan dus geen schadevergoeding toekennen”, legt Dewallens uit. “Als patiënt volstaat het je situatie uit te leggen. Daar wordt dan het nodige gevolg aan gegeven. Alleen is het frustrerend dat je nooit te weten komt wat dat gevolg precies is.”

“Wordt de arts, die bijvoorbeeld ongevraagd een onbewezen therapie op je toepaste, geschrapt of niet? Niemand die het je zal zeggen. Veel mensen vinden dat – terecht – frustrerend, maar de procedure meer transparant maken, kan alleen via een wetswijziging.”

Stap 4: Klop aan bij het ziekenfonds
Als je arts niet wil meewerken, kan je ook aankloppen bij je ziekenfonds. Jeroen Brouwers: “Zij beschikken meestal over eigen juristen en artsen die de zaak van het slachtoffer onderzoeken en behartigen.” En niet onbelangrijk: hun diensten zijn inbegrepen in je lidgeld.

Stap 5: gratis aanvraag tot schadevergoeding
Een volgende reddingsboei is het Fonds voor Medische Ongevallen (FMO). Patiënten of nabestaanden kunnen er – eveneens – gratis een aanvraag tot schadevergoeding indienen, zonder zelf naar de rechtbank te moeten. Naast medische fouten, waarbij de zorgverlener aansprakelijk kan gesteld worden, bekijkt het FMO ook medische ongevallen én incidenten.

In dat laatste geval gaat het om een risico of een complicatie verbonden aan de behandeling, zonder dat de arts iets verweten kan worden. “Denk maar aan een patiënt die in shock geraakt door de anesthesie. Patiënten worden daar ook op voorhand over geïnformeerd en voor gewaarschuwd.”

Opmerkelijk: zelfs in het geval van een incident zonder fout kan een gedupeerde een schadevergoeding krijgen. “En dat is anders in de rechtbank. Daar moet je altijd een fout kunnen bewijzen.” Het FMO keerde volgens het laatste jaarrapport in 2018 4.229.333 miljoen euro aan vergoedingen uit. Nadeel is dat de procedure bij de overheidsinstelling kan aanslepen. Bovendien moet je dossier aan strenge voorwaarden voldoen: de patiënt moet bijvoorbeeld voor minstens een kwart invalide zijn.

Stap 6: Naar de rechter
“Als je echt geen uitweg meer ziet, stap je naar de rechtbank”, legt Dewallens uit. Beschik je over een rechtsbijstand, die medische fouten dekt, heb je geluk. Dan betaalt je verzekeraar. In het andere geval moet je zelf de kosten ophoesten.

Dewallens: “Ofwel leg je een klacht neer bij het parket. Dan wordt je arts strafrechtelijk vervolgd en mogelijk veroordeeld, maar krijg je geen schadevergoeding.”

Wil je wél een schadevergoeding, kan je het best een klacht indienen met burgerlijke partijstelling. “Dan komt het dossier in handen van een onderzoeksrechter. Die stelt een college van experten aan om een mogelijke medische fout te onderzoeken.”

“In ons land komen schadeclaims zelden uit boven de drie miljoen euro.” Peanuts vergeleken met de monsterbedragen die opgestreken worden in Amerika. “Daar wordt niet alleen de werkelijke schade van de patiënt vergoed. De arts wordt daarbovenop vaak ook financieel bestraft.”

(Bron: Nieuwsblad)