De meeste letselschadezaken worden door de betrokken partijen in goed overleg geregeld. Maar door tal van oorzaken kan het ook gebeuren dat de regeling een problematisch en langslepend karakter krijgt. Voor die zaken richtte De Letselschade Raad in april vorig jaar de Kamer voor Langlopende Letselschadezaken op. Sinds 1 september 2021 is de Kamer operationeel en recent is de pilotfase afgerond, waarmee een goed moment is aangebroken om de balans op te maken. Hoe werkt deze geschilbeslechtingsmethode, wat zijn de voordelen en de uitdagingen en wordt het beoogde doel met deze aanpak van langlopende letselschadezaken bereikt? Daarover praat Letselschade.NU met twee leden van de Kamer: Geertruid van Wassenaer en Derk-Jan van der Kolk.
Door Martijn van Driel
De instelling van de Kamer voor Langlopende Letselschadezaken (Kamer LLZ) kwam niet uit de lucht vallen. Al jarenlang was er kritiek vanuit de politiek, de media en de samenleving op het feit dat een deel van de letselschaderegelingen te lang kan duren. Uit onderzoek van de Universiteit Utrecht naar deze zaken bleek dat er geen eenduidige oorzaak noch een enkele schuldige partij is aan te wijzen, maar dat er tal van factoren zijn die bijdragen aan een letselschaderegeling die onnodig lang voortsleept. De roep om maatregelen was echter groot. Daar waar de politieke discussie zich voornamelijk richtte op steviger toezicht op de branche en het bestraffen van partijen die de Gedragscode Behandeling Letselschade overtreden, kwam de branche zelf met de instelling van de Kamer LLZ als instrument om langlopende zaken door middel van bindend advies versneld op te lossen.
Aanvankelijk maakten naast Geertruid van Wassenaer en Derk-Jan van der Kolk ook Gerard Roes en Siewert Lindenbergh deel uit van de Kamer. Nadat Lindenbergh werd aangesteld als advocaat-generaal bij de Hoge Raad, is zijn plaats ingenomen door Albert Verheij. Gerard Roes heeft recent laten weten te stoppen als voorzitter van de Kamer. Verheij neemt de voorzittershamer van hem over. De Kamer gaat met drie leden verder.
‘Voor die partijen die zien dat verdere discussie geen zin meer heeft en behoefte hebben aan een snelle, onafhankelijke en definitieve oplossing, is de Kamer LLZ bij uitstek een geschikt instrument’ — mr. Geertruid van Wassenaer
Wat is het doel van de Kamer LLZ?
Geertruid van Wassenaer: “Zowel slachtoffers als verzekeraars hebben een duidelijk belang bij het definitief beëindigen van langlopende letselschadezaken. De Kamer LLZ kan hen een laagdrempelige en snelle geschiloplossing bieden. Net als bij de rechtbank wordt de zaak op basis van Nederlands recht en naar redelijkheid en billijkheid beoordeeld, waarna door de Kamer LLZ de knoop wordt doorgehakt. Zo kunnen langlopende zaken versneld tot een oplossing worden gebracht”.
Derk-Jan van der Kolk vult aan: “Voor sommige zaken is een gerechtelijke procedure niet de gewenste oplossingsrichting, vooral vanwege de langere tijdsduur en de belasting die dat met zich meebrengt voor het slachtoffer. Daarnaast kun je bij een langlopende zaak denken aan mediation, dat is een methode waarbij de partijen zelf met een oplossing zullen moeten komen. De Kamer LLZ is er speciaal voor die zaken waarbij een bindend extern oordeel nodig is om een schaderegeling definitief te beëindigen”.
Van Wassenaer geeft aan dat de samenstelling en werkwijze van de Kamer LLZ op het beoogde doel is afgestemd. “De neutraliteit van de Kamer is gewaarborgd door de samenstelling: een onafhankelijk voorzitter, namelijk een hoogleraar die deskundig is in het privaatrecht en twee ervaren advocaten die ieder van origine werkzaam zijn aan één van beide zijden van de letselschadepraktijk. Met z’n drieën, bijgestaan door een griffier, komen we tot een goede weging van de relevante aspecten van een voorgelegde zaak en daarna met een bindende beschikking over de totale omvang van de te betalen schadevergoeding”.
Voor welk type zaken is dit een geschikte methode?
Van der Kolk: “In principe is de Kamer LLZ er voor iedere schaderegeling waarbij het de partijen niet binnen een acceptabele termijn lukt om tot een oplossing te komen. Partijen merken op een bepaald moment dat een zaak zich onnodig lang voortsleept en dat bij herhaling dezelfde standpunten worden ingenomen. Dan ga je de opties bekijken die er zijn om uit de impasse te komen. Als ik kijk naar de zaken die we tot nu toe hebben behandeld, zie ik zaken die vijf jaar of langer lopend zijn, met uitschieters van tien tot twaalf jaar. Hoewel iedere zaak inhoudelijk anders is, zien we wel een rode draad van zaken waarbij moeilijk-objectiveerbaar letsel een belemmerende factor is voor het oplossen van een zaak”.
Van Wassenaer benoemt nog wat andere kenmerken: “De toegang tot de Kamer LLZ is laagdrempelig. Zo is er geen verplichte procesvertegenwoordiging van toepassing, in tegenstelling tot in de rechtspraak. Daarnaast is de behandeltijd heel kort: de uitspraak volgt binnen vier weken na behandeling van de zaak. Voor die partijen die zien dat verdere discussie geen zin meer heeft en behoefte hebben aan een snelle, onafhankelijke en definitieve oplossing, is de Kamer bij uitstek een geschikt instrument”.
Welke voordelen heeft de Kamer LLZ aan de letselschadepraktijk te bieden?
Derk-Jan van der Kolk somt op: “Om te beginnen is de procedure bij de Kamer LLZ gratis, de kosten worden door De Letselschade Raad opgebracht. Er is dus ook geen financieel procesrisico voor partijen. Maar het grootste voordeel is denk ik de snelheid van het traject. In een paar weken is er duidelijkheid en is een zaak die voorheen schijnbaar oneindig voortduurde opgelost. Dat kunnen we bereiken door ons op de hoofdlijnen te concentreren en direct naar de kern van de knelpunten te gaan. Zo kan snel een knoop worden doorgehakt”.
Geertruid van Wassenaer: “De procedure is laagdrempelig. Vertegenwoordiging door een advocaat is niet verplicht. We zien op de zitting meestal het slachtoffer, samen met een familielid en een belangenbehartiger, en aan de andere kant de schadebehandelaar van de verzekeraar, vaak met een leidinggevende. Iedereen kan z’n zegje doen en aan onze vragen kunnen de partijen merken dat we goed zijn voorbereid. We gaan de zaak open in, maar wel to-the-point. Je kunt merken dat dat de partijen goed doet, want men beseft: ‘De zaak is straks eindelijk opgelost’”.
Hoe ziet de procedure van de Kamer LLZ eruit?
Van Wassenaer: “In het reglement van de Kamer is de werkwijze beschreven. De procedure start met het indienen van de zaak bij het loket van de Kamer LLZ bij De Letselschade Raad. Met de bevestiging van ontvangst krijgen partijen voorlichting over hoe het in z’n werk gaat en wat er van partijen verwacht wordt. Vervolgens kunnen partijen stukken insturen en wordt er een zitting ingepland. De griffier van de Kamer bereidt de zitting voor, door alle ingestuurde informatie op een rij te zetten en een samenvatting te maken van wat er in de zaak speelt. De leden van de Kamer bestuderen de stukken en hebben voorafgaand aan de zitting met z’n drieën overleg over de zaak. De mondelinge behandeling die volgt, duurt zo’n anderhalf uur. Partijen kunnen hun standpunten toelichten en de leden van de Kamer stellen verdiepende vragen. Zo krijgen we zicht op de onderwerpen die partijen verdeeld houden. Na de zitting overleggen we nogmaals met z’n drieën en bespreken we de informatie en de antwoorden die uit de zitting naar voren zijn gekomen. Dan nemen we een besluit over de financiële afwikkeling van de zaak. Dit besluit wordt in concept door de griffier uitgewerkt. Dit concept wordt zorgvuldig doorgenomen door alle leden van de Kamer, waarna er een definitieve beschikking beschikbaar komt, die naar beide geschilpartijen wordt verzonden. Daarmee is de zaak definitief beëindigd”.
Van der Kolk heeft in de pilotfase gezien dat deze aanpak goed werkt. “De werkwijze van de Kamer LLZ is erop gericht om een heel uitgebreide en complexe geschiedenis terug te brengen tot de kern van de zaak en daar vervolgens een gezamenlijk gedragen oordeel over te geven. Dat oordeel is een bindend advies over de omvang van de te betalen vergoeding, in een lumpsum. Bovendien is de doorlooptijd beperkt. Deze aanpak is heel prettig als partijen er echt aan toe zijn om de zaak af te wikkelen. Niet voor niets hebben we gemerkt dat de professionals die gebruik hebben gemaakt van de Kamer LLZ daar met een tevreden gevoel op terugkijken. Ook hebben zich al repeat-players gemeld. Daaraan kunnen we merken dat de Kamer toegevoegde waarde biedt”.
‘Het grootste voordeel van de Kamer LLZ is denk ik de snelheid van het traject. In een paar weken is er duidelijkheid en is een zaak die voorheen schijnbaar oneindig voortduurde opgelost’ — mr. Derk-Jan van der Kolk
In het afgelopen jaar heeft de Kamer LLZ zeven zaken behandeld. Waarom komen er niet meer zaken?
Van Wassenaer: “Natuurlijk wil je dat alle partijen in de branche volmondig ja zeggen tegen dit nuttige initiatief en de langlopende zaken waarbij ze betrokken zijn meteen gaan aanmelden. Maar de realiteit is dat daar tijd overheen gaat. Eerst moet er in de markt voldoende bekendheid en kennis zijn over de Kamer en wat men daarvan kan verwachten, waarmee mogelijke koudwatervrees wordt weggenomen. We zien nu dat de eerste schapen over de dam zijn en de verwachting is dat er meer zullen volgen”.
Van der Kolk: “Wat ik in de markt hoor is dat in veel zaken de optie van het voorleggen van de zaak aan de Kamer LLZ wordt besproken en dat dit vervolgens leidt tot nieuwe besprekingen en een uiteindelijke oplossing van de zaak. Dat zou je als een mooie bijvangst van de Kamer kunnen beschouwen. Verder denk ik net als Geertruid dat koudwatervrees nog een rol kan spelen. In een langlopende letselschadezaak is heel veel gebeurd, misschien niet de fraaiste dingen, waardoor je de zaak liefst niet aan externen wil tonen. Hoewel ik die twijfel best begrijp, zou ik de betrokkenen willen oproepen om daaroverheen te stappen. De Kamer LLZ is geen tuchtcommissie en houdt geen gedragstoezicht. We buigen ons uitsluitend over de inhoud”.
Van Wassenaer hoort van advocaten wel eens het bezwaar dat er geen hoger beroep mogelijk is. “Dan kan het gevoel leven dat het kruid te snel verschoten is: ‘als we bindend advies doen, neem ik m’n cliënt andere rechtsmiddelen uit handen’. Daar stel ik dan tegenover dat als een zaak al heel lang loopt het juist goed kan zijn om een beslechtingsmethode te kiezen die zowel zorgvuldig als definitief is. Zeker als het slachtoffer aan het einde van zijn of haar Latijn is en echt toe is aan een oplossing”.
Van der Kolk: “Ook bij verzekeraars zullen mensen soms aarzelen om voor bindend advies te kiezen. Je weet immers niet wat voor bedrag eruit rolt. Maar aan de andere kant: er is geen betere manier om intern te kunnen uitleggen waarom er een bepaald bedrag is uitgekeerd dan met een bindend besluit in de hand”.
Wat is er voor nodig om meer zaken bij de Kamer LLZ te krijgen?
Van der Kolk: “Er zal gaandeweg meer bekendheid komen over wat de procedure behelst en welke resultaten er worden geboekt. Daarnaast zal De Letselschade Raad communiceren over de resultaten van de evaluatie van de pilotfase. Stap voor stap zullen meer partijen de Kamer LLZ gaan ‘uitproberen’ en ik verwacht dat men dan wel overtuigd is van de meerwaarde ervan”.
Geertruid van Wassenaer denkt dat er misschien aanpassingen komen aan de werkwijze. “Er wordt gesproken over de mogelijkheid om de uitspraken van de Kamer te publiceren. Ook de samenstelling van de Kamer wordt geëvalueerd en de procedure. Daar waar er verbetering nodig is, zal dit op tafel komen. Daarmee kan ook het draagvlak nog verder worden vergroot”.
“Het belangrijkste is denk ik dat partijen die het wel zien zitten in de Kamer LLZ ook daadwerkelijk over de brug gaan komen,” zegt Van der Kolk. “Als alle betrokkenen in een dossier het wel zien zitten, probeer het dan ook. Ik denk dat je pas een goed oordeel kunt hebben over het functioneren van de Kamer, als je hebt kunnen ervaren hoe het werkt. Ik heb er vertrouwen in dat dat oordeel in vrijwel alle gevallen positief zal zijn. Zo komen steeds meer seinen op groen te staan en kan de Kamer op grotere schaal doen wat het beoogt te doen: langlopende zaken oplossen”.