Vergaderen, gamen en appen in het verkeer. Bijna 75 procent van de verkeersdeelnemers maakt zich hieraan schuldig. Dit blijkt uit onderzoek van SWOV, het wetenschappelijk instituut voor verkeersveiligheidsonderzoek.

SWOV heeft in opdracht van Interpolis de vierde meting van de tweejaarlijkse Barometer uitgevoerd. Dit onderzoek is begonnen in 2017 en heeft als doel om de ontwikkeling van het mobiel telefoongebruik in het Nederlandse verkeer in kaart te brengen. Dit gebeurt met een online vragenlijst die onder een representatieve steekproef van volwassen fietsers, automobilisten en voetgangers wordt uitgezet. Ook wordt er een aantal jonge fietsers en voetgangers ondervraagd. Voor deze vierde Barometer hebben in totaal 3.742 volwassenen in de leeftijd 18 t/m 80 jaar en 320 jongeren in de leeftijd van 12 t/m 17 jaar de vragenlijst ingevuld.

Uit de resultaten van deze Barometer 2023 blijkt dat het telefoongebruik in het verkeer onder volwassenen wederom is toegenomen ten opzichte van de vorige metingen. Het aandeel respondenten dat weleens de telefoon in het verkeer gebruikt is gestegen van 72% (2021) naar 75% (2023). Ten opzichte van de eerste Barometer uit 2017 is het inmiddels 1,5 keer zo waarschijnlijk geworden dat iemand weleens de mobiele telefoon in het verkeer gebruikt. Als er naar volwassenen in specifieke verkeersrollen wordt gekeken, zijn er significante stijgingen te zien in het aandeel fietsers en automobilisten dat weleens de mobiele telefoon in het verkeer gebruikt. Het aandeel voetgangers dat dat weleens doet, is als enige niet significant gestegen. Verder blijkt dat volwassenen die de telefoon weleens gebruiken in het verkeer, dit ook vaker zijn gaan doen: de mate van telefoongebruik is in alle verkeersrollen gestegen. Voor de groep jongeren geldt, net als in alle eerdere metingen, dat er geen significante veranderingen in het telefoongebruik gevonden zijn ten opzichte van de vorige Barometer (hier 2021). Wel is het ten opzichte van de Barometer 2017 inmiddels 3,2 zo waarschijnlijk dat jonge voetgangers de mobiele telefoon in het verkeer gebruiken. Bij jongere fietsers is het telefoongebruik door de jaren heen niet significant gestegen.

Wanneer er wordt gekeken naar negen specifieke handelingen met de telefoon, blijkt dat een aantal handelingen door significant meer volwassen respondenten weleens worden uitgevoerd dan in 2021. Bij fietsers is er een stijging te zien voor alle handelingen behalve handheld bellen en het maken van foto’s en video’s. Meer automobilisten zijn in 2023 muziek op gaan zetten en meer voetgangers zijn handheld en handsfree gaan bellen, de telefoon gaan checken, de navigatie in gaan stellen en muziek gaan opzetten. Bij de jongeren zien we alleen een stijging in het aandeel voetgangers dat weleens de navigatie instelt. Wanneer we 2023 met 2017 vergelijken, blijkt dat volwassenen in alle verkeersrollen nagenoeg alle handelingen vaker zijn gaan uitvoeren. Alleen in het handheld bellen door fietsers en automobilisten is geen significante stijging gevonden. Bij de jongeren is ten opzichte van 2017 alleen het aandeel voetgangers dat berichten leest, de telefoon checkt en de navigatie instelt significant gestegen.

In 2023 is daarnaast een tiende, nieuwe handeling met de telefoon uitgevraagd, namelijk het online vergaderen. Het vermoeden dat respondenten sinds de coronapandemie ook in het verkeer online zijn gaan vergaderen lijkt hier te worden bevestigd: bijna een vijfde van de volwassenen blijkt dit weleens te doen. Deze ontwikkeling is zorgelijk omdat respondenten hierdoor langere tijd zowel auditief als visueel worden afgeleid.

De meerderheid van de respondenten geeft desgevraagd aan dat zij hun telefoongebruik geen probleem vinden. Het aandeel volwassen fietsers en automobilisten dat dit aangeeft is bijna verdubbeld ten opzichte van 2021. De redenen die zowel volwassenen als jongeren daarvoor geven, zijn dat zij denken dat ze de telefoon veilig kunnen gebruiken of dat ze de telefoon bijna niet gebruiken. Het blijkt bovendien dat maar weinig respondenten negatieve consequenties van hun telefoongebruik ondervinden, zoals een verkeersboete of een ongeval. Dit laatste komt mogelijk door strategieën die zij toepassen om voor de afleiding door het telefoongebruik te compenseren (zoals langzamer rijden of locaties uitkiezen waar de verkeerssituatie als minder risicovol wordt ingeschat).

Al met als is het duidelijk dat het aandeel telefoongebruikers in het verkeer hoog blijft en onder volwassenen zelfs toeneemt. De mobiele telefoon zal dan waarschijnlijk ook niet snel uit het verkeer verbannen kunnen worden. Het is daarom waardevol om meer inzicht te krijgen in compensatiestrategieën die worden toegepast en hoe verschillende strategieën zich verhouden tot het ongevalsrisico. Omdat dit kostbaar onderzoek betreft, is het zaak om daarvoor de krachten van verschillende partijen te bundelen.