Door een fietshelm voor kinderen en elektrische fietsers te verplichten zou de overheid tientallen verkeersslachtoffers per jaar voorkomen. Dat stellen het Centraal Planbureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een onderzoek naar effecten van politieke maatregelen op de verkeersveiligheid.
Het rapport is vandaag overhandigd aan de Tweede Kamer. Belangrijkste conclusie is dat de regering in de grote steden veel meer moet investeren in fietsvoorzieningen, zoals fietspaden, stallingen en naadloze aansluitingen op het openbaar vervoer. Volgens de twee instanties is de fiets op de auto na het meest gebruikte vervoersmiddel in Nederland. Wat betreft het aantal verplaatsingen en de bestede reistijd is de fiets zelfs belangrijker dan het openbaar vervoer.
Kosten beperkt
Om de verkeersveiligheid voor de fietsers in Nederland te vergroten, moet het kabinet kijken naar gerichte maatregelen, aldus de instanties. Een verplichte fietshelm voor kinderen tot twaalf jaar en bestuurders van elektrische fietsen is een overweging die het meest opvalt.
Volgens het CPB en PBL bespaart een helm jaarlijks enkele duizenden ernstige verkeersgewonden en circa 45 verkeersdoden, ongeveer zeven procent van het totale aantal verkeersdoden per jaar. ‘De kosten zijn relatief beperkt in verhouding tot de potentieel bespaarde slachtoffers’, valt te lezen in het rapport.
Al langer discussie
In landen als Frankrijk, Kroatië, Oostenrijk en Slovenië is een fietshelm voor kinderen verplicht. Ook in Nederland woedt de discussie al jaren. Zo is de Fietsersbond een stevig tegenstander van zo’n helmplicht, aldus landelijk beleidsadviseur Wim Bot. ,,We hebben vernomen dat erover wordt gesproken op de ministeries. Dat vinden wij een slecht idee. Maar zelfs als alleen al het dragen van een helm wordt gepropageerd, vinden wij dat een slechte zaak: het versterkt het idee dat fietsen onveilig is.”
De onderzoeken waar voorstanders van de fietshelm naar verwijzen, zijn niet deugdelijk, zegt Bot tegen het Parool. ,,Het effect van een helm is zeer twijfelachtig. Bij eenzijdige ongelukken, waarbij tot een kilometer of 20 per uur wordt gefietst, kan het helpen. Maar bij hogere snelheden, heb je er niets aan.” En die onderzoeken dan? ,,Je kunt veel buitenlands onderzoek niet zomaar verplaatsen naar een fietsstad als Amsterdam.”
De Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) neemt geen officieel standpunt in. ,,Voor een helmverplichting is hier over het algemeen weinig steun. De belangrijkste reden is dat de populariteit van fietsen zou kunnen afnemen. Sommige buitenlandse studies laten inderdaad zien dat het fietsgebruik afneemt na invoering van een helmplicht, ook al vinden de meeste studies geen, of slechts een tijdelijk effect.”
Kwetsbaarste groep
Wie een fietshelm draagt, heeft bij een val 75 procent minder kans op een hoofdwond en een helm vermindert bij fietsers het risico op blijvend hersenletsel met 85 procent, zeggen traumachirurgen. De maatregel is met name belangrijk voor kinderen tussen de tien en veertien jaar. ,,Dat is de kwetsbaarste groep“, vertelde een traumachirurg van het AMC in een eerder interview. ,,Ze nemen nog niet zo lang deel aan het verkeer en zijn vaak wat onzekerder. Diverse studies in het buitenland hebben aangetoond dat het aantal ongelukken met 60 tot 88 procent kan worden teruggebracht als het dragen van een fietshelm verplicht is. Overigens maak ik me geen enkele illusie dat jongeren tussen de 15 en 19 jaar massaal aan de helm gaan. Het ziet er niet zo hip en cool uit.”
Helmdragers wereldwijd
In Nederland is de fietshelm onder niet-sporters uitgesproken onpopulair, maar in veel andere landen is fietsen met een helm heel gebruikelijk. In Nieuw-Zeeland is de helm verplicht voor alle leeftijden, het draagpercentage is hier al jaren meer dan 90. Dit geldt ook voor Queensland in Australië, waar het draagpercentage meer dan 98 is. In Finland, waar sinds 2003 een helmverplichting geldt (overigens zonder actieve handhaving), is het draagpercentage 42.
Ook in Europese landen waar geen helmplicht geldt, wordt de helm gedragen. In Zwitserland draagt bijna de helft van de bevolking en driekwart van de kinderen tot 14 jaar een fietshelm. In Duitsland is het draagpercentage over alle leeftijden 19.
(Bron: Tubantia)