De Gezondheidsraad waarschuwt: koolstofmonoxide zou al schadelijk zijn bij veel lagere concentraties dan tot nu toe wordt aangenomen. In duizenden woningen in Nederland is de concentratie te hoog.
Hoofdpijn, misselijkheid en duizeligheid. Jaarlijks belanden honderden Nederlanders bij de spoedeisende hulp vanwege koolstofmonoxidevergiftiging, vaak als gevolg van slecht functionerende geisers of cv-installaties. Dit is echter misschien nog maar het topje van de ijsberg, stelt de Gezondheidsraad deze week in een advies aan het kabinet.
Je gezondheid kan namelijk ook schade oplopen door langdurige blootstelling aan zeer lage concentraties. Je krijgt dan niet direct last van vergiftigingsverschijnselen, waardoor het effect lang onder de radar blijft. De Gezondheidsraad verrichtte een scan van de wetenschappelijke literatuur en stelt dat steeds meer studies wijzen op de nadelige effecten voor onder meer hart en bloedvaten. Het advies van de Raad aan het kabinet is dan ook onder meer om strengere normen op te stellen voor koolstofmonoxidesensoren. Die slaan nu alleen alarm bij hoge concentraties, maar pikken de lage concentraties niet op.
Subtiele effecten
‘Koolstofmonoxide zorgt ervoor dat het bloed minder zuurstof opneemt, waardoor organen zuurstofgebrek krijgen’, zegt Eert Schoten, woordvoerder van de Gezondheidsraad. ‘Dit biologische principe, dat tot acute koolmonoxidevergiftiging leidt, kent iedereen. Maar het gas heeft nog andere, meer subtiele, effecten.’ In de cellen van weefsels en organen ontregelt koolstofmonoxide belangrijke biologische processen doordat het bindt aan eiwitten die zuurstof transporteren.
Een overzichtsstudie uit 2010 van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wees al op de gevaren van langdurige blootstelling aan lage concentraties. Hoewel er ook populatiestudies zijn die geen effect vinden, lijkt de wetenschappelijke consensus over dit onderwerp sindsdien alleen maar toegenomen. Een Zweedse studie uit 2017 waarschuwt dat blootstelling tijdens de zwangerschap zelfs de neurologische ontwikkeling van de foetus kan beïnvloeden.
Het moet beter
Binnenkort – waarschijnlijk in 2020 – treedt een wet in werking die regelt dat alleen gecertificeerde installatiebedrijven gasgestookte cv-installaties, haarden en geisers mogen plaatsen en onderhouden. Met alleen deze ingreep schiet het kabinet volgens de Raad te kort.
Het risico op koolstofmonoxidevergiftiging begint op te spelen bij een concentratie van 25 ppm (parts per million, deeltjes per miljoen), schreef de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in 2015 in een rapport dat de aanleiding vormde voor de nieuwe wet. Maar kijk je naar langdurige blootstelling, dan kunnen gezondheidseffecten al optreden bij concentraties vanaf 6 ppm, stelt de WHO. De gevoeligste melders die in Nederland op de markt zijn, detecteren concentraties pas vanaf 10 ppm, en bij veel melders verschijnen er zelfs pas vanaf 25 ppm cijfertjes op het display. Dat moet beter. In Amerika zijn sensoren op de markt die 5 ppm kunnen meten.
Uitgebreidere studie
In hoeveel woningen de koolmonoxideconcentraties te hoog zijn, is gissen. Op basis van meetgegevens uit Schiedam en Dordrecht uit 2007 en 2008 schat de Gezondheidsraad dat in een op de duizend woningen concentraties voorkomen van 26 ppm of hoger. Het is een grove schatting. Huizen waar de 6 ppm langdurig wordt overschreden moeten nog veel talrijker zijn, schrijft de Raad, die met een uitgebreidere studie de problemen beter in kaart hoopt te brengen.
Toxicoloog Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht vindt de aanbeveling van de Gezondheidsraad nog mild. ‘Het was mooi geweest als de Raad ook sterk had gepleit voor een bewustwordingscampagne om vooral zwangere vrouwen en hartpatiënten te wijzen op de risico’s. Met name hen adviseer ik om gevoelige sensoren te kopen en te zorgen voor voldoende ventilatie.’
(Bron: Volkskrant)