Morgenochtend vindt in de Tweede Kamer een hoorzitting plaats over de kring van gerechtigden van affectieschade. De wet affectieschade is bedoeld als genoegdoening en erkenning van het leed van nabestaanden. Maar (half-)broers en zussen vallen buiten de kring van mensen die daar aanspraak op kan maken. Het zorgt voor schrijnende situaties in de rechtszaal en daarbuiten, zeggen deskundigen.
De hoorzitting vindt plaats in een bijzondere commissievergadering van de vaste commissie Justitie & Veiligheid. Verschillende partijen worden gehoord.
Nabestaanden (broers/zussen)
– Jack Keijzer, Federatie Nabestaanden Geweldsslachtoffers
– Lucinda de Ven, Ervaringsdeskundige traumatisch verlies
– Piet Ploeg, Stichting vliegramp MH17
– Fred Hageman, nabestaande
Onderzoek en wetenschap
– Arno Akkermans, hoogleraar privaatrecht aan de Vrije Universiteit Amsterdam
– Arlette Schijns, advocaat op het gebied van aansprakelijkheidsrecht en letselschaderecht
– Babette van Beest, advocaat op het gebied van letselschaderecht en slachtofferrecht
Relevante betrokken organisaties
– Vertegenwoordiger van Slachtofferhulp Nederland
– Vertegenwoordiger van Fonds Slachtofferhulp
– Vertegenwoordiger van de Verbond van Verzekeraars
Nauwe band aantonen
Affectieschade kan sinds 2019 worden toegekend in zaken waarin iemand ernstig of fataal letsel heeft opgelopen door het toedoen van iemand anders. Moord en doodslag vallen daaronder, maar ook verkeersongevallen of medische missers. Degene die het veroorzaakt heeft, betaalt de naasten voor het aangedaane leed. Het gaat om een vast bedrag van tussen de 12.500 en 20.000 euro en is bedoeld voor een vaste kring naasten.
In de regel zijn dat vaak de partner, ouders en kinderen. (Half-)broers en zussen vallen erbuiten, Ze kunnen er aanspraak op proberen te maken via de zogenoemde ‘hardheidsclausule’. Ze moeten dan voor de rechter kunnen aantonen dat er sprake is van een zeer nauwe en betrokken band. Bijvoorbeeld omdat ze langdurig samenwoonden of voor elkaar zorgden. Of ze moeten hun band voor de rechter ‘bewijzen’ met foto’s, video’s, reisverslagen of Whatsapp-gesprekken.
Dat is psychisch enorm belastend, stelt Slachtofferhulp Nederland. Uit jurisprudentie-onderzoek in 60 zaken die de organisatie deed, blijkt dat de rechter de hardheidsclausule nauwelijks en in zeer wisselende zaken toepast.
In het MH17-proces vroeg de rechtbank in het vonnis aandacht voor de speciale positie van broers en zussen die niet (meer) samenwoonden met het slachtoffer. “De rechtbank heeft tijdens de zittingen kunnen constateren dat de onmogelijkheid om op deze schade aanspraak te maken broers en zussen zeer pijnlijk treft en dat deze onmogelijkheid als zeer onrechtvaardig wordt ervaren.”
Evaluatie
Minister voor Rechtsbescheming Franc Weerwind heeft aangekondigd de wet pas in 2024 te willen evalueren. Maar dat vinden veel partijen en deskundigen te laat. Ook Slachtofferhulp Nederland wil dat de politiek nu in actie komt, nog voor de wetsevaluatie. Ze noemen de regeling van nu onnodig psychisch belastend en pleiten ervoor de vast kring met gerechtigden uit te breiden naar (half-) broers en zussen.
