De overheid is te langzaam met onderzoek naar de brandveiligheid van flats, terwijl er aanwijzingen zijn dat bijna duizend gebouwen in Nederland risico’s bevatten die tot een ramp kunnen leiden. De minister moet de druk opvoeren bij gemeenten, vindt een meerderheid van de Tweede Kamer.
SP en VVD vinden dat alle gemeenten voor de zomer hun inventarisatie klaar moeten hebben en voeren de druk al een tijdje op bij minister Raymond Knops (Binnenlandse Zaken), die het dossier van de afwezige Kajsa Ollongren overnam. De partijen krijgen bijval van in ieder geval het CDA, PvdA en 50PLUS, waardoor een meerderheid ontstaat. PvdA’er Henk Nijboer: ,,Het kabinet doet niks aan serieuze problemen. Of het nou gaat om de woningnood, loden waterleidingen of brandgevaar. Dat kan zo niet langer.”
,,Gemeenten die het onderzoek al wél hebben afgerond, moeten nu wachten op de rest tot er actie wordt ondernomen. Dat is een trieste situatie”, zegt SP-Kamerlid Sandra Beckerman. ,,Voor de bewoners van die flats is dit ook ingewikkeld. We willen niet onnodig paniek zaaien, maar willen wel meer zekerheid dat mensen veilig kunnen wonen.”
Grenfell woontoren
Het is een ramp die heel Europa in 2017 op scherp zette. In de Londense Grenfell Tower brak op de vierde verdieping brand uit. Het vuur verspreidde zich zo snel dat de hele toren in lichterlaaie kwam te staan. 72 bewoners zaten in de val en kwamen om het leven.
Na vragen van de SP spoorde minister Ollongren gemeenten aan om een inventarisatie te maken van Nederlandse panden met een hoog risico op uitslaande brand. Met name gevelmateriaal zou opnieuw moeten worden onderzocht. Twee jaar later zijn alleen Eindhoven en Nijmegen naar buiten gekomen met hun eerste bevindingen. Eindhoven laat weten dat er ‘mogelijk een risico’ is bij negen flats. Nijmegen spreekt ook voorzichtig over ‘aanwijzingen dat het risico hoog is’ bij twaalf flats en verwijst voor de verantwoordelijkheid naar de eigenaren van de panden. Hoe ver andere gemeenten zijn is onbekend.
Risicotool
Volgens gepensioneerd hoogleraar in de bouw Jos Lichtenberg, die zich in zijn carrière veel met brandveiligheid heeft bemoeid, zijn er bijna duizend flats in Nederland die brandrisico’s bevatten. ,,Gevelmateriaal kan soms als een lont in brand vliegen. Dan breidt een brand razendsnel uit en zijn bijvoorbeeld ook een goed alarm of veilige uitwegen noodzakelijk”, zegt hij. Zelf heeft hij een steekproef in Eindhoven gedaan, waarbij hij de risicotool heeft gebruikt die de minister beschikbaar heeft gesteld. De tool werkt volgens een puntensysteem en kleuren. Vragen zijn bijvoorbeeld: is er meer dan één vluchtweg, welke materialen worden gebruikt en zijn er voldoende brandblussers aanwezig?
,,Wij kwamen op 35 flats waarbij een hoog (rood) of minder hoog (oranje) risico bestaat op een snelle verspreiding van de brand, of slecht bereikbare vluchtwegen”, aldus Lichtenberg. ,,Het verschil met de uitkomst van de gemeente Eindhoven zelf komt waarschijnlijk doordat sommige vragen aan interpretatie onderhevig zijn. Er moet sneller een diepgravend onderzoek komen, want we willen toch niet dat er eerst een grote ramp ontstaat en dat we dan zeggen: we hadden adequater kunnen reageren.”
Nonchalant
Het stadsbestuur van Nijmegen heeft de eigenaren van de risicovolle flats aangeschreven. Bewoners krijgen niks te horen. Raadslid Jean-Paul Broeren is daar verontwaardigd over en noemt die houding ‘ronduit nonchalant’. ,,Vijf jaar geleden hadden we in Nijmegen een grote flatbrand waarbij vier mensen om het leven kwamen. We moeten een volgende keer koste wat het kost voorkomen”, zegt hij. Hij baalt ook dat de lijst met risicovolle flats niet openbaar is.
Een woordvoerder van de gemeente Nijmegen waakt er voor over een soort ‘zwarte lijst’ te praten. ,,In Nijmegen hebben we eigenaren van 63 panden aangeschreven (op basis van selectiecriteria die door het ministerie zijn aangegeven). 47 daarvan hebben de risicotool ingevuld. Bij 35 is de score zo dat het risico laag lijkt, bij twaalf is er mogelijk sprake van een verhoogd risico.” De uitkomst van de risicotool zou volgens de woordvoerder geen definitief uitsluitsel over de brandveiligheid van een gebouw geven. Daarom is niet gekozen voor het openbaren van de lijst. Wel is de eigenaren van de twaalf panden gevraagd de situatie nader te onderzoeken. ,,Ze zijn gewezen op hun verantwoordelijkheid.”
‘Nieuwe wetgeving nodig?’
Volgens de minister is de huidige volgorde het meest logisch: Gemeenten inventariseren eerst de gebouwen met mogelijke risico’s. Gemeenten vragen gebouweigenaren vervolgens te onderzoeken of de gebouwen voldoen aan het Bouwbesluit. Het is ‘primair’ de verantwoordelijkheid van de gebouweigenaar om te zorgen dat zijn gebouw voldoet aan het Bouwbesluit. Volgens SP’er Sandra Beckerman is dat niet genoeg. ,,We willen niet alleen weten of er aan de wettelijke eisen wordt voldaan, maar ook de twijfelgevallen bestuderen. Misschien is nieuwe wetgeving nodig.” Ook CDA’er Erik Ronnes wijst op mogelijk nieuwe regelgeving. ,,Natuurlijk zijn gemeenten aan zet, maar de regering heeft ook z’n verantwoordelijkheid.”
Directeur Wico Ankersmit van de vereniging Bouw en Woningtoezicht Nederland, waarin alle gemeenten zijn verenigd, wilt de gevaren graag nuanceren. ,,Ten eerste is het niet zo dat gemeenten nu niks doen. Ze zijn serieus met het onderwerp aan de slag. We hebben vorig jaar met een groot aantal gemeenten vijf bijeenkomsten gehad waarin kennis werd gedeeld over onder meer isolatiemateriaal en vluchtwegen”, zegt hij. ,,Bij Grenfell-achtige flats (zonder galerij en met brandbaar gevelmateriaal, StT) is al actie ondernomen. Bovendien moet je goed begrijpen dat het risico nooit helemaal nul zal zijn. Soms schort er best wat aan, maar kan een flat nog wel door de APK, bij wijze van spreken. We accepteren ook kleine oude auto’s op de weg, het hoeven niet alleen dikke Mercedessen te zijn.”
De minister wacht voor de beoordeling van de risicovolle flats op de Adviescommissie Toepassing en Gelijkwaardigheid Bouwvoorschriften. Deze maand komt die commissie met een advies op basis van het rapport over de Grenfell Tower van 30 oktober vorig jaar. Dat advies zou volgens de SP ook onderwerp moeten zijn van het nieuwe debat in de Tweede Kamer dat voor de zomer gepland zijn.
(Bron: AD)