In 2015 voerde de Nederlandse overheid namens de anti-ISIS-coalitie een luchtaanval uit op een munitiefabriek middenin de Iraakse stad Hawija. Er lagen zoveel explosieven in de fabriek opgeslagen, dat de explosie in één klap een hele wijk in puin legde. Na twee jaar onderzoek concluderen de onderzoekers dat deze ene Nederlandse bom leidde tot minimaal 85 burgerslachtoffers, honderden ernstig gewonden en gerapporteerde schade aan 1.200 bedrijven en winkels en 6.000 huizen.
De Nederlandse betrokkenheid bij deze risicovolle operatie kwam pas 4,5 jaar later aan het licht. Langetermijngevolgen van de aanval werden niet onderzocht. Onderzoekers van PAX, de Universiteit Utrecht en de Iraakse NGO Al-Ghad deden dat wel, en komen tot de conclusie dat de aanval bijna 7 jaar later nog steeds een enorme impact heeft. Eerdere conflicten hebben laten zien dat het uitblijven van erkenning van burgerleed zelfs een voedingsbodem kan creëren voor nieuwe terreurgroepen.
Doordat ISIS nog twee jaar aan de macht was na de aanval, hadden mensen weinig tot geen toegang tot medische hulp, schoon water en elektriciteit en konden zij amper vluchten. Dit heeft langdurige effecten, denk aan een handicap of een psychisch trauma, economische schade door het wegvallen van de kostwinnaar, hoge ziektekosten, geen dak boven het hoofd, ontheemding, een toename van kinderarbeid, en slechte toegang tot scholing.
Excuses en compensatie van Nederland
De meeste van de geïnterviewden voelen zich in de steek gelaten door de Nederlandse staat. Het compensatiebedrag van 4.4 miljoen euro dat Nederland toezegde voor de wederopbouw heeft vooralsnog niet tot concrete activiteiten geleid die aansluiten bij de behoeften van de slachtoffers. De geïnterviewde slachtoffers wensen een officieel excuus van de Nederlandse regering voor wat hen in 2015 is aangedaan en voldoende compensatie om de kosten te dragen die de Nederlandse aanval veroorzaakte. Het uitblijven van excuses en compensatie heeft grote invloed op de perceptie van de inwoners van Hawija. Het draagt bij aan een antiwesters sentiment en kan zo een voedingsbodem vormen voor een nieuwe terreurorganisatie.
De getroffenen willen zich eindelijk gehoord voelen door de Nederlandse overheid. Op basis van het onderzoek bevelen de onderzoekers daarom aan dat afgevaardigden van de Nederlandse regering Hawija bezoeken om uitleg te geven aan de bevolking en om excuses over te brengen. Daarnaast is het van belang dat Nederland de schade van individuele burgers en van de gemeenschap erkent en aanbiedt die te vergoeden. Nederland moet in directe samenwerking met de autoriteiten in Hawija voldoende compensatie bieden aan alle burgers die directe en indirecte langetermijn schade lijden door de aanval. Dit moet losstaan van de vraag of Nederland juridisch aansprakelijk is.
Lees ook: Slachtoffers Hawija willen excuses: ‘Dan erkent Nederland wat daar is gebeurd’ (EenVandaag)
(Bron: Pax)