De impact van een ongeval en het oplopen van hersenletsel is enorm. Dat geldt in de eerste plaats voor het slachtoffer zelf, maar zeker ook voor de eventuele partner, kinderen en andere naasten. Zij krijgen plotseling met een heel nieuwe situatie te maken, waardoor vaak stress en onzekerheid ontstaat. Het gezinslid met het letsel is opeens veranderd, waardoor de relatie ook verandert. Daarnaast krijgen naasten er veel extra taken bij, zoals zorgtaken, wat grote invloed heeft op het eigen sociale leven.
Door Martijn van Driel
Daar is vanuit de omgeving niet altijd begrip voor. Naasten geven vaak aan dat zij weinig aandacht krijgen in vergelijking met het slachtoffer zelf en het duurt vaak lang voordat ze de juiste hulp vinden. Daarover vertelt Albrecht Bouwman, die deze situatie zelf meemaakte nadat zijn partner hersenletsel opliep, toen ze op haar fiets werd aangereden door een dronken automobilist. “Plotseling was alles anders.”
Klap op bevrijdingsdag
Op een mooie bevrijdingsdag in 2008 bezochten Albrecht en Carola met hun drie kinderen van elf, acht en vijf jaar het bevrijdingsfestival in hun woonplaats Wageningen. Op de terugweg naar huis sloeg het noodlot toe. De dag die zo vrolijk en gemoedelijk verliep was ineens veranderd in een situatie van paniek en hectiek. “We fietsten in een smal straatje en hoorde een auto aankomen die duidelijk te snel reed. Voor ik het wist werd Carola vol geraakt en met fiets en al gelanceerd. Ze kwam meters verderop met een klap op straat terecht. De automobilist reed gewoon door, raakte verderop nog een paar auto’s en kon later alsnog worden aangehouden.”
Met een traumahelikopter werd Carola naar het Radboudziekenhuis vervoerd. “Haar toestand was kritiek, er werd zelfs gewaarschuwd dat ze het waarschijnlijk niet zou overleven.” Carola lag een paar dagen in coma. De prognoses bleven slecht. Albrecht bereidde zich voor op het ergste. “Duizend gedachten snelden door mijn hoofd: wat gebeurt er allemaal? Hoe moet het verder? Wat kan ik doen? Wat moet ik regelen?”
Naar huis
Carola verbleef twee weken in het ziekenhuis. Veel sneller dan verwacht mocht ze vervolgens naar huis. “Ze had volgens de artsen niets wat niet met een paar hechtingen kon worden opgelost. Over mogelijk hersenletsel werd niet gesproken. Eigenlijk van het ene op het andere moment werd ze ontslagen en zonder verdere uitleg of begeleiding was ze weer thuis.”
Het werd Albrecht snel duidelijk dat Carola niet de oude was. “Ze was erg vergeetachtig, ik moest alles meermaals herhalen. Ook was ze erg snel moe en kon ze prikkels als drukte of lawaai niet aan.” Carola werkte bij een bank en werd door haar bedrijfsarts gepusht om zo snel mogelijk weer te gaan werken. Dat werd geen succes. “Als ze een uurtje had gewerkt, was ze doodmoe. Maar er was bij de werkgever weinig begrip. Pas na jaren was er een andere bedrijfsarts die haar klachtenpatroon herkende en voor het eerst sprak over hersenletsel. Toen vielen de puzzelstukjes in elkaar en konden we gespecialiseerde hulp zoeken. Hoe het kan dat niemand in al de jaren daarvoor ons daarover kon informeren, is me een raadsel. We moesten zelf het wiel uitvinden.”
Gebruiksaanwijzing
Ondertussen trok de situatie lange tijd een behoorlijke wissel op Albrecht zelf en het gezin. “Vanwege alle kopzorgen en het regelwerk sliep ik slecht. Ik stond bol van de spanning. Omdat Carola meestal moe en overprikkeld was, had ze een gebruiksaanwijzing waar de rest van het gezin rekening mee moest houden. Ze was veranderd. Verder had ik alle taken in huis en in de begeleiding van de kinderen op me genomen. Om dat te combineren met m’n werk was gekkenwerk. Ik moest sterk zijn voor mijn gezin en wilde m’n omgeving het gevoel geven dat het allemaal wel ging. Dat hield ik tot eind 2018 vol, toen greep m’n lichaam in. Ik kreeg onverklaarbare gezondheidsklachten, als signaal dat ik teveel van mezelf vroeg. Ik was leeg en uiteindelijk viel ik uit.”
Gebrek aan begeleiding
De burn-out van Albrecht zorgde ervoor dat hij ging stilstaan bij wat het voor hem had betekend om het ongeval van zijn partner mee te maken en de gevolgen ervan de dragen. “De schok en de impact van het ongeval had ik nooit goed verwerkt. En na het ongeval voelde het alsof de problemen steeds groter werden en werd mijn veerkracht steeds minder. Totdat ik de kracht niet meer had om met de situatie om te gaan. Daarbij speelt een gebrek aan goede informatie en begeleiding ook een rol.”
Albrecht zou graag zien dat er betere begeleiding komt voor naasten van slachtoffers met niet-aangeboren hersenletsel. “Er is te weinig aandacht voor aanverwanten. Ook zij worden de dupe van het ongeval en hebben behoefte aan informatie, begeleiding en hulp bij het opvangen van de gekwetste. In ons geval zou dat zeker het verschil hebben kunnen maken. Het is belangrijk dat letselschadeprofessionals zich niet alleen om het slachtoffer bekommeren, maar ook vragen: ‘hoe is het met het gezin, de partner, de kinderen. Waar loop jij nou tegenaan?’ Er is genoeg hulp beschikbaar, maar het gaat erom dat naasten daarop in een vroeg stadium attent worden gemaakt.”
Als een vorm van verwerking en ook om andere ervaringsdeskundigen te helpen, schreef Albrecht een boek over de afgelopen jaren: En dan wordt alles anders…. “Ik ben mijn ervaringen gaan opschrijven. In de eerste plaats voor mezelf en voor m’n kinderen, maar later dacht ik: ‘ik kan hiermee ook anderen helpen!’ De reacties die ik krijg van lezers zijn hartverwarmend.”
Seminar ‘Jij staat in het zonnetje’
Albrecht Bouwman is één van de sprekers op het seminar ‘Jij staat in het zonnetje’, dat plaatsvindt op 7 juli 2022 in het Achmea Congrescentrum in Zeist. Tijdens het seminar staan naasten van letselschadeslachtoffers centraal. Er is al een aantal aanmeldingen van naasten van letselschadeslachtoffers binnengekomen, en daarnaast vele positieve reacties op het initiatief. Voor de organisatoren is dat een bevestiging van het gevoel dat ze iets waardevols aanbieden.
Albrecht: “We willen binnen de letselschadebranche meer begrip en erkenning vragen voor het belang van de naasten, gezins- en familieleden bij het (versnelde) herstel van cliënten die letselschade oplopen.”
Het seminar is bedoeld voor naasten, gezins- en familieleden van mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH) en alle andere geïnteresseerden. Meer informatie tref je hier aan.