In rustiger tijden gebruiken medewerkers in het Erasmus MC in Rotterdam zo’n tweeduizend mondkapjes per dag. Het ziekenhuis had er altijd wel genoeg. Op een industrieterrein in Barendrecht lagen ze royaal opgestapeld in een loods en die loods werd op vaste tijden bevoorraad. Nu noemt bestuursvoorzitter Ernst Kuipers van het Erasmus MC het „een kwestie van enkele dagen”. Nog heel even kan het ziekenhuis met de voorraad vooruit. Datzelfde geldt voor alle andere Nederlandse ziekenhuizen, klinieken, huisartsenposten en ambulancediensten. Nog een paar dagen en alle mondkapjes in Nederland zijn op.
Kuipers is ook voorzitter van de landelijke organisatie die verspreid over elf regio’s de samenwerking in de acute zorg regelt. Sinds het virus uitbrak en een tekort aan vooral mondkapjes dreigde („van al het andere hebben we nu wel genoeg”), worden de mondkapjes per regio centraal opgeslagen in een loods of brandweerkazerne en van daaruit verdeeld.
Dagelijks bespreken de voorzitters welke regio de mondkapjes het hardst nodig heeft en dan beslist elke regio zelf wie ze krijgt. Ook leveren de ziekenhuizen aan elkaar, Rotterdam en Nijmegen brachten mondkapjes naar Breda en Tilburg.
Tienduizend kapjes per dag
Het gebruik van mondkapjes door artsen en verpleegkundigen stijgt hard, terwijl het aantal coronapatiënten dat is opgenomen nog te overzien is. Alleen al het Erasmus MC, verwacht Kuipers, zal al snel het vijfvoudige – tienduizend mondkapjes per dag – nodig hebben.
Kuipers heeft contact met allerlei partijen die mondkapjes wellicht in Nederland kunnen krijgen. Nu is dat luchtvaartmaatschappij KLM, die naar hij hoopt snel mondkapjes uit China naar Nederland kan brengen. Eerder sprak hij de Nederlandse ambassadeur in Zuid-Korea die hem vertelde over de eerdere tekorten daar. Dinsdagochtend kreeg hij bericht van een inkoper die verzuchtte hoe moeilijk het is om aan mondkapjes te komen.
Een inkoopteam van het ministerie van VWS voert de daadwerkelijke onderhandelingen over de mondkapjes voor heel het land. „We onderhandelen met fabrikanten, maar ook met landen”, zegt een woordvoerder van het ministerie.
Kuipers noemt de inkoop van mondkapjes nu „een schimmig spel” met leveranciers en tussenhandelaren. „Partijen die worden aangeboden verdwijnen ineens. En of die dan zijn gestolen, of dat sprake is van fraude, is moeilijk te achterhalen”. En ja, de prijzen zijn hoog, misschien wel vier keer zo hoog als anders. „Maar dat valt in het niet bij andere kosten die we moeten maken.”
In Nederland worden geen mondkapjes gemaakt, in Frankrijk en Duitsland wel. „Maar je ziet de grenzen dichtgaan.” Dit weekend zouden per vrachtwagen grote voorraden mondkapjes uit Frankrijk komen, alles was geregeld. „De leverancier stuurde onderweg berichten en beelden: ‘kijk, dit zijn de voorraden’ en ‘nu zijn ze in Brussel’. Maar daarna ineens: ‘De Poolse chauffeur komt de grens niet over’. Ineens ging het niet door.”
Twee maanden geleden
„De vraag naar mondkapjes begon al twee maanden geleden”, vertelt Ferhat Isguzarer van Schuman Europe BV. Hij koopt medische hulpmiddelen van ziekenhuizen in Europese landen en verkoopt die door aan Nederlandse ziekenhuizen. „Mondkapjes waren eerst niet meer te krijgen, toen een korte periode met horten en stoten en toen viel alles stil.” Toch wordt hij nog dagelijks gebeld, door wanhopige artsen uit bijvoorbeeld Italië.
„Vandaag had ik een ziekenhuis in Duitsland aan de lijn. Daar leggen ze nu grote voorraden aan, ze anticiperen op een piek. Je zou kunnen zeggen dat ziekenhuizen zelf aan het hamsteren zijn, een strategische voorraad aanleggen. Dus als ze al mondkapjes over hebben, houden ze die zelf.”
Inkopers van het ministerie bellen met bouwmarkten, vuilverwerkers en met wie ook maar mondkapjes in huis kan hebben. Soms roept een huisarts succesvol patiënten op om mondkapjes in te leveren. „Alles kunnen we gebruiken”, zegt Kuipers.
Improviseren
„We zitten al weken in onzekerheid”, zegt de voorzitter van de landelijke huisartsenvereniging LHV Ella Kalsbeek. „Steeds krijgen we van het ministerie te horen dat de mondkapjes er nu echt aankomen.” Veiligheidsbrillen kunnen ze zelf schoonmaken, brillen en schorten zijn er wel, het zijn echt de mondkapjes die zo goed als op zijn. „De toestand is zeer precair. Huisartsen hebben soms nog maar één of twee, misschien zes mondkapjes.”
Huisartsen improviseren en verzamelen patiënten al op vaste tijden. Ze doen beschermende kleding aan en ontvangen de patiënten in gescheiden ruimtes. Zo kunnen ze met één mondkapje meerdere patiënten zien. „Als er niet snel mondkapjes zijn, dan houdt de zorg op.”
De hoop van Kuipers is nu gevestigd op nieuwe voorraden uit China. „Er zijn afspraken gemaakt met meerdere fabrikanten”, om de kans op succes te vergroten. Via zijn contacten bij KLM hielp hij de partijen snel naar Nederland te krijgen. „Per schip duurt nu te lang.”
Het ziet er naar uit dat morgenochtend nog voor zonsopgang een vrachtvliegtuig uit China op Schiphol landt met daarin ongeveer een miljoen mondkapjes. Daarna komt hopelijk een stabiele aanvoer op gang. Maar Kuipers blijft na alle ervaringen de afgelopen weken voorzichtig: „Ik geloof het pas als ik het zie.”
(Bron: NRC)