Nederland moet ook klachtenvrije mensen testen om het coronavirus te bestrijden. Dat zegt emeritus hoogleraar vaccins Ben van der Zeijst, oud-topman van het RIVM. “De feiten liggen er.‘’ 

Hij bespeurt wat ‘tegenkrachten’ binnen het Outbreak Management Team (OMT), de eminente kabinets-adviesclub van vakgenoten uit de virologie en de medische microbiologie. “Ik hoorde via-via dat een paar leden mijn stuk maar onzin vinden”, zegt Van der Zeijst droogjes aan de telefoon. “Blijkbaar gelooft men niet zo in a-symptomatische verspreiding. Terwijl de feiten er liggen. Artikelen over het Italiaanse dorp Vo, het cruiseschip de Diamond Princess en andere cohortstudies beschrijven percentages tussen de 60 en 70 procent van patiënten die positief testen terwijl ze (nog) geen klachten hebben. Als je deze groep niet in beeld krijgt, houd je altijd die smeulende veenbrand.”

Van der Zeijst (76) weet waarover hij praat. De microbioloog en immunoloog is inmiddels met emeritaat, maar was jarenlang hoogleraar op verschillende universiteiten. Hij leidde ook de voorloper van het Nederlandse Vaccin Instituut, toen nog de sector vaccins bij het RIVM.

Ben van der Zeijst produceerde meer dan 200 wetenschappelijke artikelen en begeleidde 50 promovendi.
Ben van der Zeijst

Besmettelijkheid
Van der Zeijst begon als hoogleraar bacteriologie in de diergeneeskunde. In zijn academische loopbaan produceerde hij meer dan 200 wetenschappelijke artikelen en begeleidde hij 50 promovendi. Voor de gelegenheid dook hij onlangs ook nog even in de ‘pandemie van de eeuw’. Deze week publiceert hij na toetsing door collega’s een artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde.

Daarin concluderen Van der Zeijst en co-auteurs dat het Nederlandse testbeleid tekort schiet: “We keken eens naar de besmettelijkheid, en dan zie je gewoon dat een boel mensen met het virus niet ziek worden.” En dat is de gevaarlijkste groep: deze stille dragers spelen een onzichtbare rol in de verspreiding en vormen dus juist de groep die graag in de smiezen wil hebben, vinden deze deskundigen.

“Een gemiste kans”, oordeelt Van der Zeijst. “We kunnen dagelijks 30.000 mensen testen, maar we doen nog geen derde. En alleen bij klachten. Om echt grip te krijgen op het virus moet je ook kwetsbare doelgroepen – denk aan zorgpersoneel, bewoners van asielzoekerscentra, gevangenissen en arbeidsmigranten – actief gaan testen. Dan spoor je mogelijke haarden eerder op.”

Van der Zeijst vreest dat het RIVM het aantal mensen onderschat dat geen klachten heeft, terwijl ze wel het virus dragen en doorgeven. “Kijk naar de antistoffentest van Sanquin. 46 procent van de mensen die antistoffen in het bloed had, zei bij ondervraging: ik heb geen klachten gehad. Dat percentage komt dus overeen met de andere studies. Als je hen niet vindt, wordt het heel lastig het virus uit te bannen. Het lijkt nu alsof er maar weinig ambitie is. Ik snap dat het RIVM een beetje vermoeid raakt, maar je wil toch een zo goed mogelijke uitgangspositie? Als de reproductiefactor (het aantal mensen dat één patiënt gemiddeld besmet, red.) net onder de één ligt, is dat toch een beetje alsof je voor een 6- gaat op school. Net voldoende. Met het risico op een onvoldoende als je niet uitkijkt. Terwijl je ook echt slagen kunt maken om corona veel meer in te dammen.”

Andere experts wezen eerder ook al op het belang om meer aan populatietests te doen. Zo blijf je het virus dichter op de hielen, is de gedachte. “Als je dat niet doet, blijft meer dan de helft onder de radar en moet je inderdaad terugvallen op anderhalve meter afstand houden als generieke voorzorgsmaatregel, domweg omdat je niet weet wie besmet is.”

Het RIVM stelt in de corona-richtlijn dat er wel aanwijzingen zijn voor vroegtijdige transmissie, maar dat bewijs voor a-symptomatische verspreiding ‘op dit moment niet van dusdanige kwaliteit is dat er consequenties zijn voor de bestrijding’. In een toelichting zegt een woordvoerder: “Zowel voortijdige verspreiding als verspreiding van mensen zonder klachten kan voorkomen, maar de vraag is: hoe groot is die rol bij de epidemie? Je kunt het virus dragen, maar verspreid je het dan ook? Voor ons is er geen aanleiding om op dit moment het beleid te veranderen.

De voormalig hoogleraar hoopt dat dit snel verandert. “Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.” Gelukkig gaat de vaccinontwikkeling ondertussen rap: “Sneller dan ooit, dat is het goede nieuws. Toen ik bij het Vaccin Instituut zat, was de gemiddelde doorlooptijd van een vaccin nog zestien jaar. Nu lijkt het anderhalf jaar te worden.”

(Bron: AD)