In het riool op het terrein van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) is begin augustus poliovirus aangetroffen. Het terrein huisvest onder andere een grote vaccinproducent die levend poliovirus gebruikt om vaccins te maken. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) onderzoekt hoe het virus precies in het rioleringssysteem terecht is gekomen en of medewerkers van de drie instellingen zijn blootgesteld, zo bevestigt de dienst na een bericht in de Volkskrant.

Alle technische en labfaciliteiten worden momenteel onderzocht en medewerkers worden getest. Volgens de IGJ is de volksgezondheid niet in gevaar. De inspectie wijst erop dat het Nederlandse rioleringssysteem gesloten is en de zuivering zodanig is ingericht dat die het poliovirus onschadelijk maakt.

In het onderzochte riool komt volgens de Volkskrant zowel het afvalwater terecht van de bedrijven als het water uit de toiletten van de drie instellingen. ‘Naast Bilthoven Biologicals, een van de grootste vaccinproducenten ter wereld, bevinden zich op het terrein ook onderzoeksinstelling Intravacc en het gebouw van het RIVM, waar een polio-laboratorium is gevestigd. Van het rioolwater werden op 21 juli monsters genomen, in de eerste week van augustus kwam vast te staan dat er poliovirus in zat. Tot nu toe is volgens een RIVM-woordvoerder nog geen technisch probleem vastgesteld in het bedrijf of het lab. Ook is nog geen menselijke bron gevonden.’

Besmettingen
In april 2017 deed zich bij Bilthoven Biologicals (Bbio) een incident voor dat verantwoordelijk was voor het eerste poliogeval in jaren in Nederland. Een medewerker werd tijdens een ‘technische handeling’ met een collega per ongeluk blootgesteld aan het poliovirus. Na controle door een onafhankelijk bureau bleek dat één van de twee betrokken mannen daardoor drager was van het poliovirus. Hij ging thuis in isolatie. Volgens directielid Xandra Bouwstra, verantwoordelijk voor veiligheid, ontstond tijdens het productieproces een lek in een slang waar druk op stond. Daardoor kwam een kleine hoeveelheid poliovirus in oplossing vrij. Die druppeltjes werden via de mond ingeademd.

In juni 2018 geleden raakte opnieuw een medewerker van het vaccinbedrijf besmet met polio bij een incident. Daarbij schoot een slangetje van het kweekvat los waardoor water met actieve virusdeeltjes op de vloer terechtkwam. De man werd niet ziek omdat hij was gevaccineerd, net als alle andere medewerkers. Hij moest wel een week in quarantaine in een appartement in de buurt. Twee collega’s die met hem in contact waren geweest ondergingen hetzelfde lot.

Na het incident werden de landelijke richtlijnen volgens de krant aangescherpt. Zo kwam er een Nationale Autoriteit voor de inperking van poliovirus. Die instantie, ondergebracht bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg, moet toezien op de veiligheidseisen aan instellingen die met poliovirus werken.

WHO
De IGJ onderzoekt of zich in de drie instellingen die met het virus werken incidenten hebben voorgedaan. Om de herkomst vast te stellen, wordt onder meer het DNA van het virus onder de loep gelegd. Omdat het RIVM bij de kwestie is betrokken, is hiervoor een buitenlands bedrijf ingeschakeld.

Het virus werd al in de eerste week van augustus ontdekt in monsters die op 21 juli tijdens een standaardcontrole werden genomen uit het riool op het terrein in Bilthoven (provincie Utrecht). Het RIVM informeerde de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) twee weken geleden over het incident.

Virusdeeltjes
Na de positieve meting is nog drie keer het rioolwater bemonsterd, maar toen werden geen virusdeeltjes meer gevonden, vertelt een woordvoerder van de inspectie. Uit voorzorg wordt bloed en ontlasting van 120 medewerkers van het RIVM, Bilthoven Biologicals en Intravacc onderzocht. De helft heeft inmiddels uitsluitsel gekregen. Niemand droeg het virus bij zich.

,,Er zijn twee routes mogelijk waarlangs het virus in het riool terecht kan zijn gekomen”, legt de woordvoerder van de IGJ uit. ,,Via het afvalwater van een van de instellingen, of via het toilet.”

Beschermd
Overigens is het zo dat in Nederland veruit de meeste mensen zijn gevaccineerd tegen polio. Wie is ingeënt, is beschermd tegen de ziekte, maar kan het virus in theorie wel doorgeven. Om die reden moesten in 2018 drie medewerkers van Bilthoven Biologicals enige tijd in quarantaine, nadat bij de vaccinmaker een slang kapot ging die een actief poliovirus bevatte. Nu hoeft dat niet, omdat quarantaine alleen verplicht is als vaststaat dat mensen zijn blootgesteld aan het virus.

De IGJ zag eerder geen reden om de ontdekking van het poliovirus in het riool naar buiten te brengen. Dat gebeurde pas nadat de Volkskrant er vragen over stelde. ,,Het onderzoek loopt nog”, verklaart de woordvoerder van de inspectie. Dat er naar inschatting van de IGJ geen gevaar voor de omgeving was, speelde ook mee.

Ernstige verlammingen
Bilthoven Biologicals produceert de helft van de 60 miljoen poliovaccins op de wereld, de WHO is afnemer. De laatste polio-uitbraak in Nederland vond plaats in 1992 in de Alblasserwaard, waar de vaccinatiegraad om religieuze redenen laag is: 71 mensen werden ziek, twee overleden, aldus de krant.

Polio is een ziekte die ernstige verlammingen veroorzaakt maar die dankzij een strikt vaccinatiebeleid in de westerse wereld niet meer voorkomt. Wie is gevaccineerd kan de ziekte niet meer krijgen maar het virus wel oplopen en overdragen op mensen die niet zijn gevaccineerd. Besmetting vindt plaats via speeksel (hoesten) of contact met ontlasting.

(Bron: AD)