Verpleeghuizen blijken op grote schaal te zijn opgescheept met ondeugdelijke mondkapjes. Het AD liet 25 medische mondmaskers testen die worden gebruikt op corona-afdelingen in verpleeghuizen in het hele land. Daarvan kwamen er maar liefst twaalf niet door de test.
De tests werden afgenomen door Greencycl in Utrecht, dat normaal mondmaskers voor ziekenhuizen controleert. Veel van de geteste mondmaskers laten te veel virusdeeltjes door en scoren een onvoldoende. Sommige kapjes zitten tot 30 procent onder de minimale score. Van één masker was de houdbaarheidsdatum al tien jaar geleden verstreken.
‘We zijn besodemieterd’
Verpleeghuizen voelen zich belazerd. Het mondkapje dat het slechtst uit de test kwam, werd gebruikt bij Talma Borgh, een woonzorgcentrum in Apeldoorn. “Je denkt je personeel goed te beschermen en zo veilig mogelijk te laten werken, maar dan blijken de maskers die je hebt gekocht niet te deugen”, zegt bestuurder Pieter van der Hoek tegen het AD. De maskers komen van een ‘betrouwbare partij’ uit de medische branche, vervolgt hij. “Het is schandalig dat je, zelfs als aan het aankomt op veiligheid, kan worden besodemieterd.”
Ook NU’91, de belangenorganisatie voor verpleegkundigen en verzorgenden, zegt ‘enorm geschrokken’ te zijn van de resultaten: “Fysiek contact tussen personeel en bewoners op corona-afdelingen is niet te voorkomen. Om op zulke momenten de veiligheid van het personeel te garanderen, moeten de beschermingsmiddelen écht helemaal op orde zijn.”
Volgens het RIVM bieden in verpleeghuizen chirurgische mondmaskers in de regel voldoende bescherming tegen corona. Dat zijn de blauwe, rechthoekige mondkapjes die chirurgen bijvoorbeeld ook dragen tijdens operaties. Veel verpleeginstellingen vinden dat niet voldoende en kopen zelf zogeheten FFP-maskers in, die medewerkers nog eens extra moeten beschermen tegen corona. Deze maskers houden meer virusdeeltjes tegen en worden in ziekenhuizen standaard op intensive care-afdelingen gebruikt.
Namaakmaskers
Afgelopen week bleek uit onderzoek van het AD al dat talloze namaakmaskers in omloop zijn en de kwaliteit vaak te wensen overlaat. Ook het landelijk coördinatiecentrum hulpmiddelen (LCH), opgezet door de overheid, bleek miljoenen ongeschikte mondkapjes te hebben gekocht. Maar waar ziekenhuizen en het LCH de maskers eerst laten testen, hebben verpleeghuizen die mogelijkheid vaak niet.
Michel van Erp van NU’91: “Personeel gaat daar intensief om met coronapatiënten. Dag in, dag uit. De chirurgische mondmaskers die het RIVM voorschrijft, volstaan daarbij echt niet. Logisch dat verpleeghuizen dan FFP-maskers inkopen. Dat die dan ook in veel gevallen onvoldoende scoren, is heel zorgelijk.”
De mondmaskers die niet door de test kwamen, doken onder meer op in Oost-Brabant, waar veel verpleeghuizen zwaar zijn getroffen door het longvirus. “Ik hielp aan de lopende band coronapatiënten, waarbij je ze continu aanraakt. Je moet ze verschonen, wassen, eten geven en stukjes met ze lopen. Ondertussen hoesten en niezen ze. En dat gebeurt natuurlijk lang niet altijd in hun elleboog”, zegt een verpleegkundige die midden in die brandhaard werkte. “Dit zijn de maskers waar ik de afgelopen drie weken mee hebt gewerkt. Daar vertrouw je op. Dan schrik ik dat ze niet aan de eisen voldoen.”
‘Verpleeghuizen zijn schraal bedeeld’
Eenzelfde reactie komt van een Nijmeegse verpleegkundige, die de afgelopen maanden ook met een afgetest mondkapje op een corona-afdeling rondliep. “Natuurlijk, dit is even schrikken. Maar ik ben nu niet boos op mijn werkgever. We moeten allemaal roeien met de riemen die we hebben en iedereen weet dat de verpleeghuizen schraal bedeeld zijn. De luxe om eisen te stellen, is er gewoon niet. Het is vooral een schande dat de regering het zover heeft laten komen.”
Precies daar zit de crux, zeggen veel verpleeghuizen en vakbonden Actiz en NU’91. Doordat het Landelijk Consortium Hulpmiddelen (LCH) aan verpleeginstellingen en thuiszorginstanties lange tijd onvoldoende beschermingsmiddelen leverde, voelen veel huizen zich genoodzaakt zelf tot inkoop over te gaan. En vooral in de handel van de hoogwaardige mondkapjes – de zogeheten FFP-maskers – blijkt nogal eens gesjoemeld te worden. Zo zijn talloze valse medische certificaten in omloop en verkopen handelaren namaak-kapjes voor woekerbedragen.
Arrestatie
Dat de Nederlandse autoriteiten die zwendel een halt willen toeroepen, bewijst de arrestatie van een man uit Apeldoorn eind april. De 56-jarige man liet 15.000 ondeugdelijke mondkapjes uit China importeren. Een deel daarvan verkocht hij aan zorginstellingen in de regio. Volgens justitie wist de Apeldoorner dat hij ondeugdelijke kapjes aan de man bracht, maar koos hij ervoor dat niet te melden. Kopers verkeerden in de veronderstelling dat ze uitstekende mondmaskers kregen.
Die arrestatie zorgde voor het nodige tumult. De verdachte is een keurige man en nota bene een gerespecteerd lid van de christelijke gemeenschap in de stad, vertellen ingewijden. Hij zat jarenlang bij de vrijwillige brandweer en heeft een eigen bedrijf in de veiligheidsbranche. Kortom, iemand die het beste voor heeft met de medemens. Dat hij zorgmedewerkers mogelijk in gevaar heeft gebracht, wil er bij een kennis dan ook niet in: “Ik was met stomheid geslagen. Opzet? Daar geloof ik niks van. Ik denk dat justitie hier een dwaling van jewelste begaat.”
De FIOD zegt de zaak hoog op te nemen. “De coronacrisis haalt bij veel mensen het beste naar boven. Helaas zien sommigen kans voor fraude. Misbruik maken van de coronacrisis is maatschappelijk onacceptabel.” Volgens de FIOD werd, om de Nederlandse overheid te misleiden, bewust niet op het invoerdocument vermeld dat het om persoonlijke beschermingsmiddelen ging en zaten bij de mondmaskers vermoedelijk vervalste certificaten.
‘Bescherming moet beter’
De Apeldoorner is bepaald niet de enige die foute mondmaskers naar Nederland haalt. Testlab Greencycl ziet dagelijks tientallen mondmaskers voorbij komen die een onvoldoende scoren. Veel kapjes zijn afkomstig van webwinkels of worden door handelaren actief aangeboden aan zorginstellingen. Wél betrouwbaar zijn de beschermingsmiddelen die het LCH levert, want die zijn uitvoerig getest. Maar de verpleeghuizen staan altijd nog achteraan de rij bij de verdeling van die middelen, zegt Michel van Erp van belangenorganisatie NU’91. “Dat moet snel veranderen. Personeel in verpleeghuizen moet goed beschermd worden, daarvan is nu in veel gevallen simpelweg geen sprake.”
(Bron: AD)