Onder deskundigen groeien de zorgen over de rol van ventilatie in gebouwen bij de verspreiding van het coronavirus. Middelbare scholen gaan 17 augustus weer open en willen voor die tijd weten of verbeteringen nodig zijn.
Het is al lange tijd onduidelijk wat de rol is van de kleinste virusdruppels, zogenoemde aerosolen, bij infectie van het coronavirus. Deze druppels komen verder dan twee meter en blijven lange tijd in de lucht hangen. Als deze virusdruppels een grote rol spelen, is goed ventileren cruciaal.
Woensdag meldde de Volkskrant dat een modern ventilatiesysteem in een verpleeghuis mogelijk een rol heeft gespeeld bij een uitbraak. Dit systeem liet lucht in één ruimte circuleren, zonder verversing. Deskundigen maken zich ook zorgen over de luchtkwaliteit op scholen, aldus het Algemeen Dagblad. De koepel van bestuurders in het voortgezet onderwijs, de VO-Raad, riep het Outbreak Management Team donderdag op om zo snel mogelijk met een advies te komen.
Hoewel de rol van ventilatie nog onduidelijk is, heeft het RIVM de richtlijnen eind juli wel herzien. Organisaties moeten het circuleren van lucht “binnen een ruimte waar meerdere personen gedurende langere tijd bij elkaar zijn zo veel mogelijk vermijden en de lucht voldoende verversen”. Gebouwen moeten hoe dan ook aan bestaande richtlijnen voor luchtverversing voldoen. Regelmatig 10 tot 15 minuten luchten door ramen en deuren tegen elkaar open te zetten in pauzes en na samenkomsten is ook belangrijk, aldus het RIVM.
Binnenklimaat ondermaats
Het binnenklimaat van de ruim 8000 schoolgebouwen in Nederland is al jaren ondermaats: veel gebouwen zijn oud, weinig energiezuinig en slecht geventileerd. Dit was voor de uitbraak van het coronavirus al een zorg: een slecht binnenklimaat heeft invloed op leerprestaties en ziektes bij kinderen.
De precieze situatie is onduidelijk: slechts 15% van de scholen heeft een sensor om de luchtkwaliteit te meten. Bij slechts 6% zijn álle lokalen hiermee uitgerust, aldus een recent rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB). Experts schatten dat 60% tot 70% van de scholen een slecht binnenklimaat heeft. Gebrekkige ventilatie is een veelgehoorde klacht.
Snelle oplossingen soms onmogelijk
Zelfs het simpele voorschrift om regelmatig te luchten stuit op allerlei praktische bezwaren, zegt schooldirecteur Bart Vervoort van basisschool De Polsstok in Amsterdam. Vaak kunnen ramen alleen op een kier, vanwege inbraakrisico’s, geluidoverlast en om gevaarlijke situaties met kinderen te voorkomen. “Ook de deur van het lokaal openzetten blijft lastig, want op sommige scholen is rust op de gang moeilijk te waarborgen en dat geeft weer onrust en concentratieverlies.”
De gewenste controle van de luchtsystemen voor duizenden gebouwen is onmogelijk uit te voeren vóór de scholen weer beginnen. Hoge kosten staan bovendien snel ingrijpen in de weg. Het EIB berekende dat de investeringen in duurzaamheid en het op orde brengen van het binnenklimaat in scholen al gauw €1,5 tot €2 mrd kost. Daar kan nog eens €3,4 mrd bij komen als nieuwbouwscholen energieneutraal worden gebouwd.
Volgens oprichter Donald van der Veen van schoolgebouwenexploitant Stichting Maatschappelijk Vastgoed is dit een voorzichtige berekening. Vaak gaat een grote investering in een ventilatiesysteem gepaard met een blik op het hele gebouw. “Dan loop je weer tegen andere problemen aan: oude, smalle gangen met veel lokalen. Dat wil niemand meer.” Één optie blijft over, zegt hij. “Gooi het plat en zet er nieuwbouw neer.”
Hoge kosten
Gemeenten en schoolbesturen zijn daar samen verantwoordelijk voor, maar gezien het achterstallig onderhoud lukt dat lang niet altijd. De uitgaven zijn immers fors. Bovendien profiteren schoolbesturen van een lagere energierekening, gemeenten niet. Investeringen in het binnenklimaat leveren wel betere leerprestaties op van kinderen, maar geen euro’s — hoe wrang ook.
In het verleden financierden gemeenten en scholen de luchtkwaliteit onder andere door onderhoudsbudgetten naar voren te halen, via een subsidie van het Rijk of schatkistbankieren. Dat lijkt gezien de lage rente handig, maar het verhoogt wel de schuldenlast van gemeenten wier financiën nu al kraken door de coronacrisis.
(Bron: FD)