Het sloeg begin dit jaar tóch nog in als een bom: de rapportage over de Tilburgse chroom-6 affaire. De gemeente en Nedtrain maakten excuses aan de 800 betrokkenen en boden een regeling. Jacobine Geel leidt de onafhankelijke commissie die hem uitvoert. “Soms is een leven echt stilgezet.”
Aan de omvang van haar hart zou het niet liggen. “Het liefst zou ik ze allemaal schadevergoeding toekennen”, zegt Jacobine Geel. De Tilburgse chroom-6 affaire was voor de meeste mensen ‘een pijnlijk intermezzo in een toch al ingewikkeld leven’ vol ziekte, langdurige werkloosheid, wegvallen uit een sociaal netwerk. “Bij de verhalen krimpt soms je hart.”
Maar de taak waarvoor de tv-presentatrice, theologe en voorzitter van GGZ-Nederland zich gesteld ziet, doet in eerste instantie een beroep op het hoofd. Geel leidt de commissie die de gemeentelijke regeling uitvoert ter compensatie van leed en gezondheidsschade bij de slordige 800 mensen die verplicht museumtreinen met chroomhoudende verf schuurden, of daarbij nauw waren betrokken. “We hebben te dealen met wat er ligt. Daar gaan zorgvuldig, maar zo ruimhartig mogelijk mee om.”
De Amsterdamse werd gevraagd door burgemeester Weterings, ze kennen elkaar sinds het ongeval met het toestel van Turkish Airlines in 2009 in Haarlemermeer. Zij begeleidde de rouwdienst, Weterings daar toen eerste burger.
Elke twee weken komt de commissie in Tilburg bijeen. Búiten het stadhuis, dat onderstreept de onafhankelijkheid, het vertrouwen van ‘slachtoffers’ in de gemeente is immers nog altijd beneden peil. Zelf betrokkenen spreken doet de commissie slechts bij hoge uitzondering. “Dat zou enorm veel tijd kosten, we moeten de vaart er zoveel mogelijk inhouden. We moeten zo zuiver mogelijk kunnen oordelen op basis van medische gegevens, aard en duur van werkzaamheden. Alleen bij grote twijfel zullen we iemand om persoonlijke toelichting vragen. En moeilijke besluiten brengen we soms ook zelf over.”
Drie aanvragen voor 7000 euro afgewezen
Dat gebeurde laatste gebeurde inmiddels driemaal in de – relatief eenvoudige – eerste fase: het beoordelen van de generieke vergoeding van 7000 euro waarop in principe elke betrokkene recht heeft. Van de 719 aanvragen werden er drie afgewezen, steeds van nabestaanden die echter niet voldeden niet aan de definitie in de regeling: partner of kinderen van een overledene. “Heel triest, mensen kwamen echt boos binnen, maar gingen toch tevreden naar huis. We hebben in elk geval écht naar hen geluisterd.”
In een van die drie zaken streken Burgemeester en Wethouders – op aandrang van de commissie – alsnog met de hand over het hart. Deze vrouw had haar broer – overleden aan kanker – in de laatste periode bijna dagelijks en soms ook ‘s nachts verzorgd. “Haar leven was echt stilgezet, ze was ook degene naar wie rekeningen gingen die hij niet meer kon betalen. We hebben ook een zekere discretionaire bevoegdheid. Hier voelde het bijna onheus om niet thuis te geven.”
Momenteel heeft de commissie de handen vol aan de volgende tranche: 64 aanvragen tot dusver om vergoeding wegens gezondheidsklachten. Hiervoor kan 5000 tot 40.000 euro worden uitgekeerd, in een handvol gevallen wordt ook psychologische hulp geboden door een expertteam. Om de vaak omvangrijke medische dossiers te kunnen interpreteren, is hulp ingeroepen van een medicus. “Slechts een enkel geval wekt verbazing omdat er geen aantoonbare klachten zíjn. Dat lijkt een teken van wanhoop, maar wij kunnen er niks mee.”
In alle andere gevallen is het wikken en wegen, aftasten waar rek zit, legt ze uit. Verband tussen blootstelling aan chroom-6 en klachten hoeft de commissie niet aan te tonen. “Komt de aandoening voor op de lijst in de regeling? Vervolgens: welk werk deed iemand? Hoe lang? Ademde iemand het spul ook direct in? Zo kom je tot een bedrag.”
Klinkt bijna wiskundig
Geel constateert het zelf: “Dat klinkt bijna wiskundig, maar toch is het dat gek genoeg niet. We moeten elk advies als het ware voor de camera kunnen uitleggen, met de regeling in de hand. Maar als het maar even kan zijn we ruimhartig. Alleen als vast komt te staan dat een relatie tussen gezondheidsklachten en de in de regeling vermelde ziekten is uit te sluiten dan adviseren we negatief op een verzoek.”
De eerste van deze 64 adviezen gaan begin februari naar B en W. Schot voor de boeg: slechts twee of drie zaken zitten ‘evident in de hoogste schadecategorie’. “Meestal gaat het om zaken als contacteczeem, allergieën of astma. Die zijn vaak minder eenduidig. Zulke dossiers komen vaak meerdere keren langs. We doen dat heel zorgvuldig, ook omdat een verzoek om heroverweging alleen mogelijk is bij nieuwe feiten of omstandigheden. Als er enige ruis is, gaan we terug naar de medisch adviseur of eventueel de persoon zelf.” In april verwacht de commissie de tot nog toe binnengekomen aanvragen af te ronden. “Maar het is een open-einderegeling. Mogelijk moeten we nog jaren soms bijeen komen.”
Gemeentelijke regeling en andere wegen
Met de ‘regeling tegemoetkoming chroom-6′ beoogt de gemeente Tilburg betrokkenen op barmhartige wijze te compenseren voor leed en mogelijk (ernstige) gezondheidsschade. De onafhankelijke commissie die de regeling uitvoert wordt gevormd door Jacobine Geel, Wim van der Meeren (voormalig bestuursvoorzitter CZ) en Jurgen de Poorter (hoogleraar bestuursrecht Tilburg University).
De kosten van de regeling worden uiteindelijk gedeeld met NedTrain, de toenmalige partner van de gemeente in re-integratiewerkplaats tROM. Op straffe van verlies van hun uitkering werden honderden werklozen daar tussen 2004 en 2011 in een vaak hardvochtig regime verplicht museumtreinen op te knappen. Zo moest verf worden afgeschuurd die, naar later bleek, chroom-6 bevatte: een giftige stof die onder meer longkanker en luchtwegproblemen kan veroorzaken.
Nooit ingelicht
Betrokkenen zoeken ook andere wegen om hun recht te halen. Zo hebben 66 personen de gemeente ook civielrechtelijk aansprakelijk gesteld voor gezondheidsschade. Deze groep overlapt vrijwel geheel met diegenen ook een beroep hebben gedaan op genoemde regeling. In dit geval is het echter een verzekeringskwestie. Als gezondheidsschade door werk bij tROM wordt hard gemaakt, moet ook de gemeentelijke verzekeraar schade vergoeden.
Daarnaast eist een groep van ruim dertig personen specifiek van NedTrain een extra tegemoetkoming van 8000 euro, los van eventuele gezondheidsschade. Dit bedrijf was, anders dan de gemeente, op de hoogte van de aanwezigheid van chroom-6 op de treinen en wist van de risico’s. Volgens raadsman Rob Bedaux dient NedTrain nog te betalen voor het feit dat slachtoffers daarover nooit zijn ingelicht. Chroom-6 zou ook dna-schade kunnen aanrichten. Bovendien moet in zijn ogen van bedragen een ‘waarschuwend effect’ uitgaan.
(Bron: Brabants Dagblad)