In de directe omgeving van Tata Steel zijn de gevallen van longkanker de afgelopen jaren verder gestegen in vergelijking met de rest van Nederland. Dat blijkt uit onderzoek van de GGD Kennemerland dat dinsdag is gepresenteerd.
In de gemeente Beverwijk, waar de uitstoot van de staalfabriek het hoogste is, komt gemiddeld 25 procent meer longkanker voor dan in de rest van Nederland. De GGD zegt niet definitief vast te kunnen stellen waardoor er in deze gemeente, en in de gemeente Haarlem, zoveel meer gevallen van longkanker voorkomen.
In het rapport staat dat het aannemelijk is dat rookgedrag in Beverwijk in het verleden een rol speelt, net als de luchtverontreiniging in de omgeving. ‘Het is bekend dat de luchtverontreiniging in de woon- in leefomgeving in de IJmond van onder meer fijnstof hoger was dan gemiddeld in Nederland, vooral vanwege de aanwezigheid van de basismetaalindustrie in dit gebied.’
Om de verschillende gemeentes te kunnen vergelijken met het gemiddelde in Nederland, heeft de GGD voor het onderzoek aparte berekeningen gedaan waarin is gecorrigeerd voor verschillen in inwonersaantal en leeftijdsopbouw.
Milieufactoren
De GGD adviseert nu om onderzoek te doen naar het verband tussen het hoge percentage longkankergevallen in IJmond en de ‘milieufactoren’. Ook moet worden bekeken hoe de luchtkwaliteit kan worden verbeterd zodat de inwoners minder worden blootgesteld aan schadelijke stoffen in de lucht.
Dat is iets waar de omwonenden van Tata Steel al jaren om vragen. De staalfabriek ligt sinds de zomer van 2018 onder vuur vanwege overlast door zogeheten grafiet- en stofregens in omliggende dorpen als Wijk aan Zee, de uitstoot van schadelijke stoffen en het mogelijk overtreden van Europese normen. De omwonenden menen dat de staalfabrikant veel te weinig doet om hen te behoeden voor deze overlast.
Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) publiceerde in 2019 een verontrustend rapport over deze uitstoot, waaruit bleek dat de stofwolken zware metalen bevatten als lood, mangaan en vanadium, zogeheten zeer zorgwekkende stoffen. Twee huisartsen van Wijk aan Zee stuurden al eerder een brief naar het Beverwijkse gemeentebestuur, waar het dorp onder valt, waarin ze hun zorgen uiten over de vele klachten aan ogen en luchtwegen die ze in hun praktijk tegenkwamen.
‘Zeer verontrust’
In een reactie schrijft de dorpsraad van Wijk aan Zee ‘zeer verontrust’ te zijn omdat longkanker in Beverwijk en Wijk aan Zee zowel bij mannen als vrouwen 27 procent meer voorkomt vergeleken met het gemiddelde in Nederland.
Ook is Wijk aan Zee klaar met de onderzoeken. ‘Er liggen nu keiharde cijfers over bijna dertig jaar op tafel’, schrijft de dorpsraad in een verklaring. ‘Bestuurders moeten nu ingrijpen en de vergunningen voor Tata Steel onmiddellijk aanscherpen en adequaat handhaven. De gezondere IJmond die zij zeggen te willen is een fata morgana als zij de vergunning en handhaving niet onmiddellijk aanscherpen. Er moet een nieuwe balans komen tussen economie, wonen en werken in de dichtbevolkte IJmond.’
De afgelopen decennia zijn er tientallen onderzoeken gedaan naar onder meer de luchtkwaliteit in de regio IJmond, de uitstoot van Tata Steel, metaalconcentraties in de haren van kinderen in de betreffende regio en kankergevallen onder de rook van de staalfabrikant. Daaruit bleek veelal dat er sprake was van gezondheidsrisico’s, waarna aanbevelingen werden gedaan. Zo bleek in 2007 ook al dat in de gemeente Beverwijk in de periode 1989-2003 veel meer longkanker voorkwam in vergelijking met de rest van Nederland. Dit recente onderzoek van de GGD betreft de periode 2004-2018.
Sceptisch
Dirk Weidema van Milieuplatform IJmuiden Noord is buitengewoon sceptisch over de aanbevelingen van dit nieuwste rapport, met name omdat Tata Steel in het geheel niet wordt genoemd als veroorzaker van de luchtverontreiniging. Hij vermoedt daarom dat ‘er niets zal veranderen’. ‘Er ligt 25 jaar onderzoek in bureaulades te verstoffen’, aldus Weidema. ‘Economische belangen waren en zijn nog altijd belangrijker dan onze gezondheid. De arm van Tata Steel reikt ver, zelfs tot in Brussel. Hun lobbyisten zijn dagelijks onderweg om het negatieve beeld van Tata Steel IJmuiden op te poetsen.’
Tata Steel zegt in een reactie dat het rapport ‘grondig’ te zullen bestuderen. ‘Wij blijven inzetten op goede informatievoorziening aan alle betrokkenen: omwonenden, medewerkers en leveranciers. Wij verwelkomen ieder onderzoek dat daaraan bijdraagt.’ De gemeente Beverwijk noemt de bevindingen ‘zorgelijk’.
Uit het onderzoek van de GGD blijkt ook dat de kankersoort mesothelioom, veroorzaakt door asbest, in de gemeentes Beverwijk en Haarlem veel meer voorkomt dan in de rest van Nederland. Vorig jaar besloot Tata Steel om oud-werknemers die asbestkanker hebben opgelopen sneller een schadevergoeding uit te keren. De ommezwaai van het staalbedrijf kwam nadat uit onderzoek van de Volkskrant was gebleken dat Tata Steel van alle grote bedrijven waar werknemers aan asbest zijn blootgesteld het traagst was met het afhandelen van deze zaken.
(Bron: De Volkskrant)