Op industrieterrein Chemelot in Geleen is rond het middaguur een flinke hoeveelheid salpeterzuur vrijgekomen. Hulpdiensten hebben groot alarm geslagen, op en rond het terrein loeien sirenes. Chemelot heeft inmiddels gemeld dat het de situatie onder controle heeft en dat het lek is gedicht.
De rookwolk met salpeterzuur uit salpeterzuurfabriek OCI Nitrogen ontstond iets voor het middaguur en waaide vervolgen richting Beek en Geleen. Een groot winkelcentrum in Beek werd afgesloten, mensen kregen advies binnen te blijven. In Geleen is de weekmarkt afgebroken, ook gingen winkels dicht. Uiteindelijk kon het lek rond 13:00 worden gedicht, aldus Chemelot.
Meteen na het lek rukten hulpdiensten massaal uit. Ook loeiden sirenes en ging er een NL-Alert uit. De brandweer liet weten dat stikstofoxiden (NOx) zijn vrijgekomen. Omwonenden werden gewaarschuwd voor stank en een hinderlijke lucht. De brandweer adviseerde ramen en deuren dicht te houden en de mechanische ventilatie uit te zetten.
Het lek bij OCI Nitrogen volgt kort nadat Chemelot donderdag meldde dat een van de salpeterzuurfabrieken van OCI Nitrogen wegens een storing uit bedrijf werd genomen. Er ontstond daarbij een bruine rookpluim. Een dag later was die rookpluim er opnieuw, nu door het weer opstarten van de fabriek. Onduidelijk is voorlopig hoe het lek kon ontstaan en wat de oorzaak is voor de nieuwe stikstofwolk vandaag.
Kunstmest
Salpeterzuur is een grondstof voor kunstmest. ,,Bij de productie van salpeterzuur komen stikstofoxiden (NOx) vrij”, legde Chemelot uit bij het stilleggen van de fabriek donderdag. ,,Een denox-installatie reduceert deze uitstoot. Bij start en stop van de fabriek is de denox-installatie nog niet op de juiste temperatuur. Daardoor komt er een beperkte hoeveelheid stikstofoxiden vrij (bruine pluim). De pluim wordt op grote hoogte uitgestoten en opgenomen in de lucht. Bij onderhoudswerkzaamheden, een stop of een storing is de bruine pluim kortstondig zichtbaar.”
Chemelot is een liefst 800 hectare groot industrieel terrein bij Geleen, waarop tientallen bedrijven gevestigd en waar 8.000 mensen werken. Op het direct naast de A2 en het treinspoor gelegen complex staan fabrieken van onder meer DSM, BAM, Polyscope Polymers, Stork, Air Liquide en dus OCI Nitrogen.
OM: Chemelot niet veilig
Het is niet de eerste keer dat Chemelot de veiligheid in het geding brengt. Op 9 november 2015 woedde er een grote brand in een loods van transportbedrijf Bosman, waar kunststoffen en chemicaliën waren opgeslagen. Ook waren er knallen te horen. De brand ontstond tijdens werkzaamheden aan het dak van de 10.000 vierkante meter grote loods, waarbij dakdekkers vuur gebruikten. Niemand raakte gewond. Ook toen gingen sirenes af, werd een NL-Alert verstuurd en adviseerden hulpdiensten omwonenden de deuren en ramen dicht te houden.
Vorig jaar november onthulde De Limburger dat de veiligheid op Chemelot te wensen overliet. Het OM verdenkt meerdere bedrijven te weinig te hebben gedaan om zware ongevallen te voorkomen en de gevolgen voor mens en milieu te beperken. Dit nadat de politie zes zware ongevallen onderzocht, die zich tussen 2015 en 2017 voordeden op het terrein.
Het ging onder meer om een brand in een naftakraker van Sabic eind 2016, waardoor een werknemer overleed en een ander zwaar gewond raakte. Ook werden zeven DSM-medewerkers in 2015 blootgesteld aan blauwzuurgas bij DSM in 2015. Ook vonden er in die periode twee branden bij twee andere bedrijven, één door een lek in een leiding, de ander door een scheur in een ketel.
Lachgas
In juni 2018 oordeelde ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) op basis van enkele van dezelfde incidenten dat Chemelot niet veilig is. ,,Inspectie en onderhoud waren niet altijd op orde, werkinstructies werden niet nageleefd en mogelijke risico’s werden niet geïdentificeerd’’, aldus de Onderzoeksraad. Bovendien zijn de chemische installaties verouderd. Ze worden onderhouden, maar niet gemoderniseerd.
NRC Handelsblad onthulde bovendien in mei dit jaar dat Chemelot al decennialang grote hoeveelheden lachgas uitstoot, zonder dat dit gemeld of gemeten is. De totale lachgasuitstoot bleek de helft hoger dan tot dusver werd aangenomen. Dat is zoveel dat het gevolgen heeft voor het Nederlandse klimaatdoelen. Verantwoordelijk voor de grootschalige lachgasuitstoot is onder meer de al in 1969 gebouwde fabriek van bedrijf Anqore. Daarin wordt plastic-grondstof acrylonitril geproduceerd. Lachgas is een zeer groot broeikasgas dat 265 maal sterker is dan CO2.
Drie storingen
Het is niet de eerste melding van problemen bij de fabriek waar een grondstof voor kunstmest wordt gemaakt. Uit de berichten van Chemelot zelf blijkt dat sinds zaterdag 27 juli de fabriek drie keer is stilgelegd voor onderhoud of storingen, en drie keer opnieuw is opgestart.
Aan en uit
Op zaterdag 27 juli èn op maandag de 29ste werd fabrieken opnieuw opgestart. De eerste keer was na een een onderhoudsbeurt, twee dagen later was een storing de reden voor het stilleggen. Dezelfde dag werd opnieuw een fabriek stilgelegd voor onderhoud, om dinsdagmorgen vroeg weer in gebruik te worden genomen. Donderdag 1 augustus was er opnieuw een storing waarvoor een fabriek werd stilgelegd. Deze werd vrijdag opnieuw opgestart.
(Bronnen: AD en 1Limburg)