
Goed eten en veel bewegen, zo blijf je gezond. Want sporten is goed voor lijf en geest. Althans, regelmatig bewegen is gezond en verlaagt het risico op hart- en vaatziektes. Toch is het niet allemaal goud wat er blinkt, want aan het beoefenen van sport kleven ook de nodige (gezondheids)risico’s.
Sportblessures
Ook die boodschap is natuurlijk niet nieuw. Jaarlijks raken miljoenen Nederlandse sporters geblesseerd en ieder jaar melden zich zo’n 120.000 sporters, waarvan bijna 35.000 voetballers, met letselschade op de spoedeisende hulp (het vaakst met een knieblessure). Vorige week las ik bovendien dat zeer actieve sporters vaker last hebben van kransslagaderverkalking dan hun wat luiere leeftijdsgenoten[1]. Sporten kan dus ook gevaarlijk zijn.
Hersenletsel
Waar het vaak gaat om spierblessures of botbreuken, ligt ook het risico van hersenletsel op de loer. In allerlei sporten zijn in de loop der jaren maatregelen genomen om hersenschade te voorkomen of te beperken. Bij professioneel skiën en wielrennen zijn helmen inmiddels verplicht, terwijl amateurs het goede voorbeeld meestal volgen. Bij (veld)hockey dragen de bij strafcorners uitlopende spelers tegenwoordig gezichtsmaskers. Bij boksen en kickboksen is het gevaar al veel langer bekend en zijn lange pauzes tussen de wedstrijden verplicht.
NFL
In de Verenigde Staten was veel te doen over het inmiddels door de American Football-bond NFL erkende verband tussen het tijdens deze sport opgelopen hoofdletsel en de (progressieve) hersenziekte CTE, die kan leiden tot geheugenverlies, depressies en dementie. Uit onderzoek bleek dat 96% van de voormalig American Football-spelers aan CTE leed. Een aantal spelers met deze hersenziekte pleegde zelfmoord[2]. Ter voorkoming van juridische procedures stelde de NFL in 2015 honderden miljoenen dollars ter beschikking voor beschadigde spelers. Duidelijkheid over het bij de bond (al langer) bekende gevaar voor hersenletsel kwam er daardoor niet.
Kopzorgen
Nu is American Football, in ieder geval voor mij, een wat ver van mijn bed show, maar voetbal zeker niet. Ieder weekend trekken meer dan een miljoen Nederlanders de voetbalschoenen aan: even lekker het hoofd leeg na een lange week, maar misschien wel onbedoeld letterlijk. Niet lang geleden verscheen een publicatie in The NEJM[3], waarin werd geconcludeerd dat professioneel voetballers drieënhalf keer zoveel kans op dementie hebben en vijf keer zoveel kans op alzheimer als niet-professionele voetballers. Een voetballer krijgt gemiddeld zes tot twaalf keer per wedstrijd een bal op zijn hoofd, waarbij iedere keer een licht trauma optreedt en hersencellen verdwijnen.
De Europese voetbalbond UEFA laat onderzoek doen naar hersenschade door koppen. Ondertussen zijn in verschillende landen de spelregels voor jeugdvoetbal al aangepast om hersenschade bij kinderen te voorkomen. In de Verenigde Staten is het voor spelers jonger dan 11 jaar verboden om te koppen en in België is de inworp bij jonge spelers vervangen door een intrap, zodat de bal minder vaak op hoofdhoogte komt. Ook de KNVB onderzoekt de schadelijkheid van kopballen bij jeugdspelers, maar concrete maatregelen ter voorkoming van hersenschade[4] zijn er in Nederland – op een enkel lokaal initiatief na, waar jonge keepers met de van Petr Cech bekende helmen op doel staan[5] – vooralsnog niet. Wij koppen voorlopig vrolijk verder.
Verandering
In het radioprogramma Stand.nl werd een paar weken terug aan luisteraars de stelling ‘de kopbal moet ontmoedigd worden’ voorgelegd. Niet meer dan 19% van de respondenten was het met de stelling eens. Nu wil ik hier nog niet pleiten voor het direct afschaffen van kopballen in het (jeugd)voetbal, maar een wat bredere bewustwording en erkenning van het risico van koppen lijkt mij een zinvolle eerste stap. Daar begint verandering.
Verandering roept altijd weerstand op en of de KNVB hier het voortouw in zal (willen) nemen – vooral als de UEFA en FIFA dat niet doen – betwijfel ik. Als Nederland zou besluiten jeugdspelers helemaal niet meer te laten koppen en, bijvoorbeeld, de Duitsers doen dat wel, dan kijken we op het EK 2032 waarschijnlijk lelijk op onze neus als die Duitsers onze kleine, technisch begaafde spelertjes met hoge ballen bestoken. Maar goed, als dat uiteindelijk tot gevolg heeft dat deze spelers zich dat EK ook dertig jaar later nog kunnen herinneren, dan hebben we toch een beetje gewonnen.
mr. Lucas Hogeling, Beer advocaten
1 https://eenvandaag.avrotros.nl/item/sporten-is-gezond-maar-niet-perse-voor-zeer-actieve-sporters/
2 https://nos.nl/op3/artikel/2092867-nfl-erkent-toch-verband-hoofdletsel-en-hersenziekte-cte.html
3 https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMoa1908483?query=featured_home
4 De opzet van het pupillenvoetbal is weliswaar veranderd, maar dat gebeurde met het oog op optimaal spelplezier en ontwikkeling van de spelers en niet vanwege het risico van koppen: https://www.knvb.nl/nieuws/amateurvoetbal/competitiezaken/23190/nieuwe-wedstrijdvormen-pupillen-vragen-en-antwoorden
5 https://www.volkskrant.nl/sport/ik-zeg-altijd-een-helm-tijdens-het-keepen-is-voor-mijn-eigen-veiligheid~be1c4484/