Juristen zijn getraind in het overtuigen van de ander met de sterkste argumenten. Dit systeem is wederkerig, want de wederpartij kan er ook wat van. Daardoor wordt de jurist haast automatisch onderdeel van een conflict, dat mede daardoor ook in stand wordt gehouden. Zou het niet goed zijn als juristen zich meer gaan toeleggen op het voorkomen van conflicten en escalatie? Daarover vertelt Geertruid van Wassenaer, advocaat en mediator bij Van Wassenaer & Wytema Advocaten in Haarlem.

Door Martijn van Driel

Hoe ontstaan geschillen in een letselschaderegeling?
“Je ziet veelal dat partijen heel nadrukkelijk hun rol willen pakken, wat dan leidt tot zeer uiteenlopende en tegenovergestelde zienswijzen. Beide partijen voelen hun gelijk en willen dat verzilveren. Zo kan een zaak gemakkelijk escaleren.

Ook vanuit de interpersoonlijke dynamiek kunnen geschillen ontstaan. Als partijen elkaar niet kunnen luchten of zien, leidt dat tot stroeve communicatie. Het slachtoffer is in zo’n geval verder van huis, want als partijen het plezier in de behandeling van een zaak verliezen, gaat dat ten koste van voortvarendheid van de schaderegeling.”

Welke partij is meestal de schuldige?
“In de media hoor je veelvuldig over de trainerende verzekeraar, maar laat ik de hand ditmaal in eigen boezem steken. Ik kan soms worstelen met mijn rol als advocaat. Want als ik mijn standpunten schriftelijk zo goed mogelijk verwoord, kan het heel anders op mijn wederpartij overkomen. Houd ik daarmee dan niet het conflict in stand? Daarom is het goed om je altijd bewust te zijn van de relatie met je wederpartij. En dan een gesprek tot stand te brengen waarin je een open houding aanneemt.

Bij sommige advocaten is het aannemen van een harde opstelling jegens de wederpartij echter een heel gebruikelijke manier van werken. De schaderegelaar van de verzekeraar wordt toegesproken met een belerende toon, waardoor de verhoudingen kunnen verslechteren. Veel advocaten moeten niets hebben van soft gedoe. ‘If you can’t stand the heat, get out of the kitchen’ hoor je dan. Zij geloven in de effectiviteit van het conflictmodel. Alsof je tonnen meer krijgt, wanneer je gaat procederen.

Deze gang van zaken moet je bespreekbaar kunnen maken. Want er is ook een ander cliëntbelang: hoe lang gaat dit duren? En is het slachtoffer ook bestand tegen de druk van een lange procedure? Je mag van een belangenbehartiger en een verzekeraar verlangen dat ze afwegen hoe ze in het belang van de cliënt handelen. Dat is wat anders dan je blind staren op je eigen gelijk.

Er is een cultuuromslag nodig, maar dat is niet eenvoudig. Het conflictmodel is soms helaas ook een verdienmodel.”

Hoe kunnen professionals voorkomen dat zaken escaleren?
“Het is geen geheim dat ik een groot voorstander ben van de inzet van mediation, met name als het zinvol is om onder deskundige en neutrale begeleiding met elkaar in gesprek te gaan. Voor veel professionals is die manier van geschilbeslechting inmiddels bekend terrein, maar dat geldt nog lang niet voor iedereen. Minstens zoveel anderen beginnen er liever niet aan.

Nieuwe manieren zijn eng natuurlijk, dat snap ik. En dat een mediator gaat meekijken naar een stroef verlopende zaak, is voor velen ook een drempel. Misschien komt eruit dat je iets verkeerd hebt gedaan, dat je hebt gefaald. Dat die angst ongegrond is en dat deze mensen zichzelf en hun cliënten tekort doen door de mogelijkheid van mediation terzijde te blijven schuiven, is een boodschap die ik zal blijven verkondigen.”

Vind je dat partijen altijd eerst een poging moeten doen om het geschil met mediation op te lossen?
“In een ideale wereld zou mediation bij veel meer geschillen mogen worden ingezet. Maar ik ben geen voorstander van verplichte mediation. Dat krijg je partijen aan tafel die moeten, maar niet willen. Zonder goede intenties gaat het niet lukken.”

Sinds april van dit jaar is er de Kamer voor Langlopende Letselschadezaken, waarin jij zitting hebt. Hoe ziet die aanpak eruit?
“Het is een mooie combinatie van mediation en zitting. We vragen aan de partijen of ze op niet veel meer dan één A4’tje willen schrijven waar het conflict over gaat en waar ze een uitspraak over willen hebben. De partijen krijgen vervolgens ruim de tijd om hun verhaal goed naar voren te brengen. Daarna kan de Kamer desgewenst een beschikking geven. Het is korte ‘snelkookpan-aanpak’. Ik ben daar wel enthousiast over, en – nog belangrijker – de eerste partijen die gebruik maakten van de methode, hebben dat heel prettig gevonden.  

Je ziet daarbij vaak dat partijen er ook echt aan toe zijn dat er knopen worden doorgehakt. Het slachtoffer wil graag door met zijn of haar leven. De schadebehandelaar van de verzekeraar staat er vaak vrij open in: ‘mij maakt het niet uit wat er precies besloten wordt, maar ik hoop dat ik straks terug kan naar mijn leidinggevende om te melden dat er een oplossing is gevonden.’

De Kamer bestaat uit twee ervaren advocaten, één van elke zijde van de branche, een wetenschapper en een rechter. Het is prettig om in de branche te merken dat er vertrouwen is in die samenstelling. Het is een korte en laagdrempelige procedure, ook niet-advocaten kunnen bij de Kamer terecht. De Kamer maakt reglementair na de zitting binnen 4 weken een beschikking, maar meestal is die al aanmerkelijk eerder klaar. De beoordeling is marginaal, er worden geen schadeposten tot achter de komma berekend.”

Hoe bepaal je welke manier van geschilbeslechting de juiste is?
“Als er sprake is van een meningsverschil, dan bespreek je dat met de wederpartij. Ik bedoel niet het herhalen van je argumenten, maar het bespreken van het conflict. Ik raad daarbij aan om vooraf drie manieren te verzinnen om uit de impasse te komen en die met elkaar te bespreken als mogelijke oplossingsrichtingen.

Het beste is om vervolgens naar bevind van zaken te handelen. Als je samen het gesprek aangaat, en er zijn verschillende mogelijkheden besproken, dan komt vanzelf bovendrijven wat de beste manier is. Misschien zijn de partijen nog niet aan mediation toe, maar kunnen wel andere afspraken worden gemaakt. Geschilbeslechting is als het goed is een samenspel. Als je samen bepaalt welke stappen er worden gezet, zijn deze meestal ook effectief.”

Is het eigenlijk überhaupt nog nodig om naar de rechter te stappen?
Dat is nodig waar sprake is van principiële juridische vragen, waarbij het partijen niet lukt om zelf tot een goede oplossing te komen. Dan is de rechter nog steeds heel belangrijk en behulpzaam.”

Heb je een handige tip voor mensen die door dit interview geïnspireerd zijn geraakt om vandaag een geschil op te lossen?
“Papier is pinnig, bellen is beter.”

Cursus Alternatieve geschilbeslechting in letselschadezaken
Op verzoek van Studiecentrum Kerckebosch treedt Geertruid van Wassenaer op als docent van de cursus Alternatieve geschilbeslechting in letselschadezaken. “Het doel van deze cursus is om aan de hand van een aantal pakkende voorbeelden, nieuwe inzichten te geven voor een andere aanpak van letselschadezaken. Waarbij partijen niet naar de rechter, niet naar de mediator en niet naar de Kamer voor Langlopende Letselzaken hoeven te gaan, maar de zaak zelf binnen redelijke tijd kunnen oplossen, zonder vervelende discussie over buitengerechtelijke kosten.”

Meer informatie treft u hier aan.

Deze cursus maakt deel uit van de Leergang Specialist Personenschade: geschillenbeslechting & procesvoering, maar kan ook afzonderlijk gevolgd worden.