Minister erkent dat veel slachtoffers van misdrijven met lege handen achterblijven: ‘Huidige stelsel schadeverhaal is aan herijking toe’

Wie slachtoffer is geworden van een misdrijf, kan de schade verhalen op de dader. Maar vaak blijven slachtoffers toch met lege handen achter. Uit onderzoek is gebleken dat in twee derde van de gevallen de rechter de vordering van het slachtoffer geheel of gedeeltelijk niet-ontvankelijk verklaart. Slachtoffers zouden voor complexe compensatieverzoeken terecht moeten kunnen bij een gespecialiseerde schadevergoedingskamer van de rechtbank, vinden advocaten van slachtoffers.

Nu is het zo dat de rechter die zich buigt over de vraag of een verdachte schuldig is, ook moet oordelen over de vordering van smartengeld of vergoeding van zorgkosten. Vaak wordt de vordering van schadevergoeding te complex bevonden. In die gevallen is het slachtoffer aangewezen op het aanspannen van een zaak tegen de dader bij de civiele rechter. Voor veel slachtoffers is die stap te belastend. Een nadeel is ook dat de voorschotregeling, waarbij de overheid tot een bepaald bedrag de schadevergoeding voorschiet als de dader niet kan betalen, niet geldt in civiele zaken.

Een aparte schadevergoedingskamer waar de strafrechter complexe verzoeken om schadevergoeding naar doorverwijst kan uitkomst bieden. Het idee is niet nieuw, eerder kwam een commissie onder leiding van Piet Hein Donner met een vergelijkbaar voorstel. Komen er aparte schaderechters, dan is de verwachting dat uiteindelijk meer slachtoffers geld zullen krijgen. Het kabinet liet berekenen dat het de schatkist jaarlijks tussen 4 miljoen en 92 miljoen euro extra gaat kosten, als de voorschotregeling van toepassing wordt verklaard.

Debat Tweede Kamer
Afgelopen woensdag werd erover gesproken in de Tweede Kamer. Kamerlid Songül Mutluer (PvdA) gaf aan benieuwd te zijn hoe de minister denkt beter te borgen dat slachtoffers in staat worden gesteld om in het strafproces hun schade op de dader te kunnen verhalen. “Nu worden bijna twee derde van de vorderingen van slachtoffers in het strafproces niet-ontvankelijk verklaard. Dan wordt het voor de slachtoffers vaak een moeizame weg om hun schade op de dader te verhalen. Als je het hebt over erkenning, bescherming en het helpen van slachtoffers om met hun rouwproces aan de slag te gaan, dan vind ik het belangrijk dat die schadevergoeding ook in het strafproces wordt geregeld. Vorig jaar april heeft de commissie-Donner daarover het rapport ‘Op verhaal komen’ uitgebracht. Wanneer komt de minister met een voorstel?”

Minister Weerwind (Rechtsbescherming) ziet in dat de huidige manier waarop met schadeclaims in strafzaken wordt omgegaan niet voldoet. “Het is van groot belang dat slachtoffers de schade als gevolg van een strafbaar feit kunnen verhalen op hun dader. Dat is belangrijk voor zowel materieel als immaterieel herstel van slachtoffers. Het is ook een vorm van erkenning. Het uitgangspunt voor schade als gevolg van een strafbaar feit blijft om zo veel mogelijk schade op een dader te kunnen verhalen. Het stelsel van voorzieningen dat hiervoor moet zorgen, is aan onderhoud, aan herijking toe.”

De minister gaf aan dat de voorstellen van de commissie Donner, waaronder de instelling van een aparte schaderechter, momenteel worden onderzocht. “De voorstellen die in het rapport van het adviescollege worden gedaan, worden nu doorberekend op uitvoerbaarheid en financiële impact. Ik verwacht dat ik aan het einde van het jaar op basis van deze doorrekening met een integrale inhoudelijke beleidsreactie kan komen op deze voorstellen.”