Op 18 maart van dit jaar schiet Gökmen Tanis in en rond een tram in Utrecht vier mensen dood en brengt twee anderen zware verwondingen toe. Na een klopjacht van ruim zeven uur wordt hij door een zwaarbewapend politieteam opgepakt. Over ruim een week moet hij voor het eerst voor de rechter verschijnen waar de details over zijn terreurtocht uitvoerig aan bod zullen komen.
Het lijkt een maandag in het nog prille voorjaar als alle andere. De rit van tram 61 met de rijtuigen 5011 en 5014 vertrekt precies volgens schema om 10.45 uur vanaf halte 24 Oktoberplein-Zuid in de richting van Utrecht CS. Tanis (37) stapt in het achterste gedeelte van de tram. Hij zoekt geen zitplaats, maar gaat tegen een leuning staan. Hij blijft op het balkon van de tram, dicht bij de linker- en rechteruitgang. Als de deuren sluiten en de tram vertrekt, grijpt Tanis het wapen dat hij bij zich draagt. Het heeft een lange loop en is semiautomatisch: het overhalen van de trekker is voldoende voor een volgend schot. Ooggetuigen vertellen dat de man om zich heen schoot en leek te mikken op mensen die op bankjes zaten. Alle passagiers doken weg.
Dertig seconden
In een tijdsbestek van nog geen dertig seconden schiet Tanis drie mensen dood. ,,Je hoorde van die plop-plop-plop-geluiden, alsof er een geluiddemper op zat. Daarna zag ik mensen naar buiten rennen, echt voor hun leven rennen”, zegt de 21-jarige Niels eerder in deze krant. Hij zit in het voorste gedeelte van de tram. Dat er niet meer dodelijke slachtoffers vallen in de tram, komt doordat het wapen hapert. Op het moment dat Tanis van dichtbij richt op een andere trampassagier en zijn vinger van de trekker laat glijden, blokkeert het wapen. De man ontsnapt als bij een wonder en kan wegduiken. Hij was in dienst bij Rataplan, een organisatie die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt weer aan het werk probeert te helpen. Hij was op weg naar zijn eerste werkdag in de fietsenstalling bij Utrecht CS. Door de gebeurtenissen in de tram is hij zwaar getraumatiseerd.
Vierde slachtoffer
Buiten de tram heeft aanvankelijk niemand iets in de gaten van de gruwelijkheden die zich op dat moment afspelen in de tram. Automobilisten wachten rustig tot het rode verkeerslicht op groen springt en de trambaan weer vrij is. Maar de passerende tram komt piepend tot stilstand. Als de deuren opengaan springt Tanis uit de tram. Zijn wapen heeft hij herladen en hij opent opnieuw het vuur. Hierbij komt een vierde slachtoffer om het leven. Passagiers uit de tram proberen te vluchten. Ze rennen in paniek weg. Ook Frans Hoogendijk, die in zijn rode Renault Clio voor het stoplicht wacht, bedenkt zich geen moment. ,,Ik dacht aan een bom en sprong uit mijn auto. Die liet ik met draaiende motor en openstaand portier achter. Samen met de man die me had gewaarschuwd, rende ik zo hard ik kon weg. Achter me hoorde ik van dichtbij enkele schoten.’’ Bouwvakker Michel Andonov vertelt in Trouw dat Tanis het vuur opende op meerdere auto’s. ,,Ik zag hem schieten op een witte auto, en daarna op een vrachtwagen. Hij schoot dwars door een ruit. Daarna sprong hij in een auto. Hij reed om de trams heen.”
Briefje
De auto wordt twee uur later door oplettende burgers gevonden in de Tichelaarslaan in de wijk Ondiep, hemelsbreed een paar kilometer van de plek van de aanslag. Op het dashboard, rechts naast de bestuurdersstoel, zit pontificaal een briefje geplakt, zien ooggetuigen. Daarop stond een handgeschreven tekst. ‘Voor mijn moslimvrienden. Allahu Akbar’. Voor het OM is deze tekst een van de redenen te denken dat Tanis een terroristisch motief heeft gehad. Het papiertje waarop hij zijn tekst schreef, is een afgescheurde brief van het Openbaar Ministerie, gericht aan Tanis. In de brief schrijft het OM dat de verkrachtingszaak waarin hij verdachte is in de zomer van 2019 zal plaatsvinden bij de rechtbank in Utrecht. Als de politie de naam van de geadresseerde invoert in het politiesysteem, blijkt al snel dat de politiefoto grote gelijkenis kent met de beelden die de camera’s in de tram hebben gemaakt. Een paar uur na de aanslag verspreidt de politie zijn foto en naam. De klopjacht is geopend.
Utrecht op slot
Utrecht gaat die dag op slot. Het dreigingsniveau op een terroristische aanslag gaat voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis naar niveau 5. De binnenstad is uitgestorven. Door de hele stad vinden invallen plaats bij vrienden, kennissen en familieleden van Tanis. In totaal gaat het om 14 plekken. Toch loopt Tanis uiteindelijk door een eigen stommiteit tegen de lamp. Aan het einde van de middag maakt hij doodleuk geld over met een mobiele telefoon van een bekende van hem. Daardoor komt de woning aan de Oudenoord, aan de rand van het centrum van de stad, bij de politie in beeld. Tijdens een live op tv uitgezonden persconferentie kan de politie het verlossende nieuws bevestigen. “De verdachte die we zochten, hebben we aangehouden.”
(Bron: AD)