Vandaag is de wet Uitbreiding slachtofferrechten aangenomen door de Eerste Kamer. Volgens Slachtofferhulp Nederland betekent het een grote stap voorwaarts, aangezien de wensen van het slachtoffer in het strafproces hierdoor centraler komen te staan.
In oktober stemde een grote meerderheid van de Tweede Kamer al voor de wet Uitbreiding slachtofferrechten, nu is deze wet ook aangenomen door de Eerste Kamer. De fracties van VVD, CDA, GroenLinks, Fractie-Nanninga, D66, PvdA, PVV, SP PvdD, FVD, SGP, Fractie-Otten, 50PLUS en OSF stemden voor, alleen de ChristenUnie-fractie stemde tegen de wet.
Bestuursvoorzitter Rosa Jansen van Slachtofferhulp Nederland is blij met de instemming: “Er zijn wederom grote stappen gezet in de bescherming van slachtoffers. Slachtofferhulp Nederland is nauw betrokken geweest bij de totstandkoming van deze wet. Het is fijn om onze adviezen dan ook terug te zien in de wet. Dank aan alle medewerkers die hier hard voor gewerkt hebben! Door de wet Uitbreiding slachtofferrechten worden onderwerpen geregeld waar Slachtofferhulp Nederland al langere tijd voor pleit. In de implementatie van de wet zijn wel nog een aantal stappen te zetten op het gebied van privacybescherming van het slachtoffer.”
De belangrijkste veranderingen die de wet Uitbreiding slachtofferrechten regelt
1. Spreekrecht bij wijziging bijzondere voorwaarden
Slachtofferhulp Nederland vraagt al lange tijd aandacht voor de positie van het slachtoffer wanneer een veroordeelde de opgelegde bijzondere voorwaarden wil wijzigen of opheffen. Als een dader het niet eens is met een opgelegd contact- of locatieverbod, kan hij of zij bijvoorbeeld een verzoek indienen om dit te wijzigen. Tijdens deze zitting mag het slachtoffer nu nog geen gebruik maken van het spreekrecht. Naar aanleiding van een voorstel van de VVD en het CDA komt daar verandering in en krijgt het slachtoffer straks wél de mogelijkheid om gebruik te maken van het spreekrecht.
2. Uitbreiding kring spreekgerechtigden
De stieffamilie van een overleden slachtoffer mag gebruik maken van het spreekrecht tijdens de terechtzitting. Nu is dat nog niet in de wet geregeld. Steeds meer kinderen groeien op in een samengesteld gezin. Soms worden kinderen al vanaf jonge leeftijd grootgebracht door opvoeders die geen bloedverwanten zijn, maar die wel degelijk een nauwe band met het kind hebben en het kind verzorgen en opvoeden. “Zij konden, tot hun grote frustratie en verdriet, tot nu toe geen gebruik maken van het spreekrecht. Gelukkig krijgen deze nabestaanden nu ook een stem in het strafproces,” aldus Rosa Jansen.
3. Spreekrecht tijdens TBS-verlengingszitting
Ook krijgen slachtoffers en nabestaanden spreekrecht tijdens de tbs-verlengingszitting. Hierdoor krijgen zij rechtstreeks contact met de rechter en kunnen zeggen waarom zij bescherming nodig hebben (contactverbod of straatverbod). Rosa Jansen zegt hierover: “Je kan je voorstellen dat het moment dat de dader (voorlopig) op vrije voeten komt, ingrijpend is voor slachtoffers en nabestaanden. Zij worden opnieuw geconfronteerd met hetgeen hen is overkomen. Ook zijn zij vaak bang om de dader tegen te komen of door hem of haar benaderd te worden. Het is daarom heel goed dat slachtoffers zich kunnen uitlaten over de bijzondere voorwaarden die aan de voorwaardelijke beëindiging van tbs met dwangverpleging kunnen worden verbonden.”
4. Spreekrecht op vast moment in strafproces
Verder komt er een vast moment waarop van het spreekrecht gebruik kan worden gemaakt. Tot nu toe wordt daar verschillend mee omgegaan. Zodra de nieuwe wet van kracht is, mogen slachtoffers en nabestaanden spreken voorafgaand aan het requisitoir van de officier van justitie. Dan kan de officier er nog rekening mee houden.
5. Verschijningsplicht
Er komt een verschijningsplicht voor verdachten van ernstige zeden- of geweldsmisdrijven. Op deze manier wordt zeker gesteld dat het slachtoffer zijn spreekrecht kan uitoefenen in het bijzijn van de verdachte. Slachtofferhulp Nederland is in essentie niet voor een verschijningsplicht. “Wij weten dat er ook slachtoffers en nabestaanden zijn die juist níet willen dat de verdachte aanwezig is tijdens het uitspreken van de slachtofferverklaring. Bijvoorbeeld omdat zij zich dan geremd voelen of omdat zij niet willen dat de verdachte weet welk psychisch leed hen precies is aangedaan. De verdachte zou alleen bij het uitoefenen van het spreekrecht aanwezig moeten zijn als het slachtoffer dit zelf wil. Gelukkig heeft de minister op verzoek van Slachtofferhulp Nederland de strafrechter wel de mogelijkheid gegeven om te beslissen dat een verdachte niet verplicht hoeft te verschijnen, bijvoorbeeld als een slachtoffer getraumatiseerd is en de rechtszaal niet durft te betreden als de verdachte aanwezig is.
(Bron: Slachtofferhulp Nederland)