De eenzame fietser is toch niet zo sterk als Boudewijn de Groot hem bezong. Waar het aantal verkeersdoden in auto’s de laatste twintig jaar spectaculair met zestig procent afnam, blijft dat bij fietsers steken op een afname van elf procent, aldus een recente analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het aantal 70-plussers dat op de fiets sterft, is tegen de trend in zelfs enorm gestegen.
De dader zit in 70 procent van de gevallen achter het stuur van een auto, bestelbus of vrachtwagen, aldus cijfers van het SWOV (Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid). “Dat is al sinds metingen in 1996 zo. Er is sindsdien ontzettend veel geïnvesteerd in verbetering van de veiligheid van inzittenden van een auto”, verklaart Rob Stomphorst van Veilig Verkeer Nederland (VVN). “Dat is fantastisch, maar de mens achter het autostuur veroorzaakt nog steeds het meeste leed onder kwetsbare verkeersdeelnemers. Dat is niet eerlijk.”
Het CBS relateert de cijfers aan het aantal gereden kilometers. Dan blijkt dat per miljard gereden kilometers veel meer fietsers omkomen dan inzittenden van auto’s: elf tegen 1,6. Wat hebben fiets- en autofabrikanten inmiddels ontwikkeld om hun een drama te besparen?
Fiets die niet kan omvallen
Gazelle ontwierp vorig jaar samen met het Fietslab van de TU Delft een fiets die onder het rijden niet kan omvallen. Die moet nog op de markt komen. In de collectie zitten al wel fietsen met geïntegreerde verlichting, zoals het bij scholieren populaire model Esprit. De ellende van lege batterijen en gebroken stroomdraadjes is daarmee voorbij, en goede zichtbaarheid verhoogt veiligheid. Ook veel verkocht: de Balance met lage instap zodat je altijd met je voeten bij de grond kunt. “Steeds meer mannen kopen dit model en senioren kunnen zo jaren veilig doorrijden.”
Maar zelfs met een fiets die niet kan omvallen, met goede verlichting en een lage instap heeft de eenzame fietser geen kans tegen een automobilist die net een ballonnetje lachgas op heeft, en met 70 kilometer aan het appen is. Toch bestaan zelfs tegen dit soort verkeers-aso’s technische oplossingen, maar die worden niet ingezet. Een simpele techniek staat al 25 jaar op de agenda in de wachtrij, vertelt onderzoeker Kees Bakker van de Fietsersbond: ISA, ofwel Intelligente Snelheids Adaptie. “Een auto houdt zich dan vanzelf aan de maximale snelheid.”
Deze oplossing is ook ideaal voor wethouders die klagen over het lastig handhaven van snelheid. Bovendien maakt het verkeersdrempels – die bussen en ambulances hinderen – overbodig, vertelt Bakker. “Maar de auto-industrie wil dit niet. Het imago is vrijheid, geen dodelijk wapen. En politici durven zich er niet aan te branden.” Een goede nummer twee als bescherming is de airbag voor fietsers. Vorige eeuw deed TNO met Volvo al onderzoek naar een luchtzak die tussen voorruit en motor openspringt als een fietser op de motorkap belandt. Bakker: “Het kan, maar veiligheid voor anderen verkoopt minder goed.”
Zuid-Korea staat bekend om zijn technologische snufjes. Bij Hyundai Motor Group in Seoul werken zo’n tienduizend ingenieurs permanent aan vernieuwingen. Sinds een paar jaar worden die eindelijk ook voor voetgangers en fietsers ingezet. Communicatiemanager Maaike Aarts van dochter Kia legt uit wat gangbaar is: “In mijn Kia Ceed krijg ik bij beweging in de dode hoek een lichtje in de buitenspiegel. Bij achteruitrijden ziet de camera ook mensen aankomen. Dan is er nog het detectiesysteem dat automatisch remt als iemand onverhoeds oversteekt.”
Kreukelzone in de motorkap
De meest verkochte middenklasser Niro heeft al deze systemen, plus een speciale kreukelzone in de motorkap die doorglijden van een fietser naar de voorruit moet voorkomen. Het kleinste model Picanto krijgt vanaf eind dit jaar in ieder geval het autonome remsysteem, dat ook voetgangers en fietsers detecteert. “Het gaat nog even duren voor dit standaard is in alle modellen, dat heeft ook met prijzen te maken”, aldus Aarts.
Concurrent Volkswagen uit het fietsende buurland zit ook niet stil. Net als Kia brengt het voor het eerst noviteiten voor fietsveiligheid naar een goedkopere klasse. De nieuwe Golf 8 heeft een camera en een radarsensor voorop. Het systeem waarschuwt en remt bij gevaar. De Golf 8 heeft ook fietsmonitoring. Bij de duurdere Touareg detecteren sensoren in de voorbumper voor het eerst ook zijverkeer op kruisingen en parkeerplaatsen.
Stomphorst van VVN adviseert tot slot defensief rijden: met je ogen scannen en snelheid doseren bespaart doden en gewonden. “Hoe lager de autosnelheid, hoe minder ellende. Vijftig kilometer is prima voor ringwegen rond steden. Daarbinnen mag het wat ons betreft naar 30 kilometer en autoluw. Dan wordt het automatisch veiliger voor iedereen.”
(Bron: Trouw)