SWOV ziet voor ouders en andere sleutelfiguren een belangrijke rol weggelegd om het vrijwillig fietshelmgebruik te stimuleren. Ook de verkrijgbaarheid en de prijs van de fietshelm kunnen het vrijwillig gebruik stimuleren. Hoewel er voor een helmplicht geen draagvlak is bij tal van organisaties en belangenverenigingen, is er geen weerstand tegen het stimuleren van vrijwillig fietshelmgebruik. Hoe dat kan worden bevorderd heeft SWOV geïnventariseerd in het rapport De fietshelm en manieren om vrijwillig gebruik te stimuleren.
SWOV heeft een vergelijking gemaakt met de situatie in Denemarken, die qua (fiets)cultuur enigszins vergelijkbaar is met Nederland. Denemarken kent geen helmplicht maar toch geeft meer dan de helft van de Deense fietsers (57%) aan altijd of bijna altijd een helm te gebruiken; bij de Nederlandse fietsers is dat 12%. Van de Nederlandse fietsers denkt 35% dat een fietshelm niet nodig is, tegen 15% in Denemarken. Bij een val of botsing met de fiets kan een helm hoofd- en hersenletsel echter in belangrijke mate voorkomen. Fietsers met helm hebben bij een val of botsing ongeveer 60% minder kans op ernstig en ongeveer 70% minder kans op dodelijk hoofd-/hersenletsel dan fietsers zonder helm. Mogelijkheden om het vrijwillig fietshelmgebruik te stimuleren zijn onder meer:
- Begin bij basisscholieren maar geef de ouders daarbij een belangrijke taak als rolmodel en spreek hen aan op hun verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van hun kind. Richt je ook op oudere fietsers en betrek hierbij de gezondheidszorg.
- Zorg dat er goede en leuke fietshelmen verkrijgbaar zijn tegen een lage prijs en zorg dat die op een groot aantal gemakkelijk toegankelijke locaties verkrijgbaar zijn. Ondersteun het beschikbaar stellen van helmen met gerichte informatie over het nut en de werking van helmen, waarbij onder andere bestaande mythen over de helm worden ontkracht, zoals dat deze alleen helpt bij hoge snelheden of als je in botsing komt met een auto, niet nuttig is in de stad of als je in een bekende omgeving fietst.
- Bespreek de verwachte nadelen en draag waar mogelijk concrete oplossingen aan, bijvoorbeeld hoe je kunt zorgen niet te vergeten de helm mee te nemen en waar je de helm kunt laten als je de fiets ergens hebt neergezet. Herhaal dergelijke informatiecampagnes zeer regelmatig.
- Laat één organisatie als aanjager fungeren en de regie voeren om al dit soort acties en campagnes te coördineren, onderling op elkaar af te stemmen, en te zorgen voor blijvend enthousiasme.
- Gebruik ambassadeurs en rolmodellen die aansluiten bij de beoogde doelgroepen.
Het SWOV-onderzoek is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage uit het zogeheten Annex-fonds, gevormd door RAI Vereniging en ANWB ten behoeve van onafhankelijk SWOV-onderzoek in het algemeen belang. Ook de in dit rapport besproken Deens-Nederlandse studie is mede door dit fonds mogelijk gemaakt.