Een verkeersongeval maakt grote indruk op de betrokkenen en kan – met name bij het slachtoffer met letselschade – diepe sporen nalaten in hun leven. Een volstrekt normale reactie is dat er rij-angst ontstaat, waardoor het slachtoffer na het ongeval liever een tijdje niet deelneemt aan het verkeer. Maar als deze angst langer aanhoudt en er gesproken kan worden van een verkeerstrauma, dan is het goed een specialist in te schakelen om het slachtoffer te helpen. Daarover vertelt verkeersbegeleidingstherapeut Wilmar Pater van RaNed trauma- en herstelbegeleiding.
Door Martijn van Driel
Wilmar Pater (52) uit Assen is gespecialiseerd in het bieden van hulp aan mensen met een verkeerstrauma of -fobie. Haar cliënten zijn vooral mensen die na een ongeval niet meer in staat zijn om op een normale manier aan het verkeer deel te nemen, niet omdat ze niet meer kunnen rijden, maar omdat ze door hun traumatische ervaring geblokkeerd raken. “De angst van deze mensen wordt constant getriggerd door prikkels in het verkeer,” aldus Wilmar. “Ik ga met ze aan de slag om die prikkels beter te hanteren en rustig te blijven, om zo te werken aan normalisatie van het gedrag in het verkeer”.
Voordat ze bij RaNed aan de slag ging, werkte Wilmar onder meer jarenlang als rij-instructeur en docent van aankomende rij-instructeurs. Ook heeft ze gewerkt als leidinggevende in vier verschillende PMT’s (Protestants Militair Tehuis) op militaire kampen in de oorlogsgebieden van Irak en Afghanistan. Deze ervaringen hebben haar doen besluiten om een coachingsopleiding te gaan doen. “Ik wilde meer kunnen doen in het begeleiden van getraumatiseerde mensen. In mijn werk als verkeersbegeleidingstherapeut komen mijn werkervaringen – het rij-gedeelte en het opgelopen trauma – heel mooi samen”.
Angst is een normale reactie
Wilmar benadrukt dat verkeersangst na een ongeval een normale reactie is. “Dat mensen zich oncomfortabel voelen in het verkeer na een heftige gebeurtenis als een ongeval kan iedereen zich wel voorstellen. Het wordt pas problematisch wanneer mensen na een periode van enkele maanden in die angst blijven hangen, of als de angst verergert. Het komt bijvoorbeeld voor dat mensen gelijk helemaal niet meer durven rijden, of eerst snelwegen gaan mijden en daarna ook de provinciale wegen. En als ze dan ook binnen de bebouwde kom door een bepaalde gebeurtenis worden getriggerd, wordt het überhaupt lastig om in de auto te stappen. Zelfs als passagier. Zo wordt hun mobiliteit steeds verder beperkt en hun leefomgeving verkleind. Dan is het goed om gespecialiseerde hulp aan te bieden”.
Er zou meer bekendheid moeten komen voor het fenomeen rij-angst, vindt Wilmar. “Ik kom veel onbegrip en schaamte tegen. Veel mensen hebben geen idee wat er speelt: ‘Stel je niet zo aan, je kunt toch rijden?’ Familieleden en vrienden kunnen de problematiek ook onderschatten. Ze bieden dan – goedbedoeld – aan om even een stukje mee te rijden, maar daardoor kan de angst juist verergeren. Vanwege schaamte vragen veel mensen ook pas heel laat om hulp. Dat is jammer. Want als ze sneller om hulp vragen, is het ook sneller opgelost”.
Gespecialiseerd hulpaanbod
Namens RaNed begeleidt Wilmar zowel ongevalsslachtoffers als beroepschauffeurs die een ongeval hebben meegemaakt. Ze zet verschillende technieken in om hen te helpen. “Het begint meestal vrij basaal. De cliënten moeten eerst weer wennen om achter het stuur te zitten. Daarna gaan we stap voor stap het verkeer verkennen. Ik help ze de situatie goed onder controle te krijgen, door het kijkgedrag te verbeteren. Zo halen ze informatie eerder binnen, waardoor het makkelijker wordt om goed te anticiperen en rustig te blijven. Ook leer ik veel cliënten bepaalde ademhalingstechnieken, die ze van pas kunnen komen in hectische verkeerssituaties”.
Het doel van het begeleidingstraject verschilt per persoon. “Cliënten stellen zelf hun doelstellingen. De één wil zelf weer alles kunnen rijden, terwijl de ander al tevreden is wanneer hij of zij weer mobiel is in de eigen directe omgeving. Ook de lengte van het traject is verschillend. Het hangt er mede vanaf hoe diepgeworteld het probleem is. Als uiteindelijk de cliënt tevreden is, is het goed”.
Cliënten krijgen hun vrijheid terug
Daarin schuilt ook meteen de bevrediging die Wilmar uit haar werk haalt. “Het is mooi om een groeiproces te kunnen begeleiden van iemand die zonder zelfvertrouwen rijdt naar een gecontroleerde bestuurder. Het is belangrijk werk, want je geeft mensen een stuk vrijheid en mobiliteit terug. Maar uiteindelijk doen ze het natuurlijk zelf. Ik sta ze bij, met de juiste tips en technieken”.
Kijk hier voor meer informatie over het werk van RaNed trauma- en herstelbegeleiding.