Minister van infrastructuur Cora van Nieuwenhuizen noemt de jongste cijfers ‘slecht nieuws, dat helaas niet onverwacht komt’ en waarachter ‘groot menselijk leed schuilgaat’. “De analyse van de oorzaken van deze stijging komt in het najaar, maar we zien dat het steeds drukker wordt op onze wegen en fietspaden”, stelt de minister, die eind vorig jaar een nieuw Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 presenteerde, met tientallen maatregelen. “Deze cijfers maken eens te meer duidelijk: we moeten echt extra stappen zetten met elkaar.”
Al jaren hebben de achtereenvolgende verkeersministers geprobeerd iets te doen aan het aantal verkeersdoden. Tot 2014 was dat beleid vrij succesvol en nam het aantal in de loop van de jaren steeds verder af. Vielen er in het recordjaar 1972 nog 3264 doden in het verkeer, in 2014 waren dat er 570.
Gedeputeerde mobiliteit in Noord-Brabant, de provincie waar het aantal verkeersdoden in een jaar tijd met ruim 50% steeg, Christophe van der Maat, is geschrokken. “Als gedeputeerde baal ik enorm van deze cijfers. We zagen het eind 2018 al aankomen, omdat we veel meldingen kregen van ongelukken waarbij meerdere mensen waren betrokken. Veel ongelukken liggen niet aan de infrastructuur, in zo’n 90 procent van de gevallen worden ze veroorzaakt door menselijk gedrag. Bijvoorbeeld die ene seconde dat je achter het stuur een sms’je leest en dat er voor je iemand remt”, zegt Van der Maat. “Op het gebied van verkeersgedrag doen we al heel veel, zoals campagnes, acties op scholen en een samenwerking met verzekeraars om het gedrag van jongeren te veranderen. Maar dit is echt een call to action om te kijken wat we meer kunnen doen.”
Ook woordvoerder Rob Stomphorst van Veilig Verkeer Nederland wijst op de noodzaak van gedragsverandering. “Mensen wijzen voor oplossingen vaak naar de overheid, maar ze zouden het meer bij zichzelf moeten zoeken.”
Directeur Peter van der Knaap van SWOV, de belangrijkste adviseur van het kabinet op het gebied van verkeersveiligheid, wil dat het kabinet daarvoor een deel van het miljardenoverschot op de begroting gebruikt. “De komende dertig jaar moeten we denken aan 15 miljard euro.” Daarmee wil de adviseur wegen beter inrichten en meer handhaven. “Elk jaar vallen er tientallen doden in 30-kilometerzones, omdat deze niet goed zijn ingericht en automobilisten er structureel te hard rijden. Op 50-kilometerwegen moeten aparte fietspaden komen en bermen op provinciale wegen en rijkswegen moeten veiliger.”
Verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen ziet Nederland niet meer als gidsland qua verkeersveiligheid. “Nu ligt er wel een mooi plan, maar dat heeft geen enkel effect op de echte wereld. Er gaat veel te weinig geld naar verkeersveiligheid.” Het streven van verkeersminister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) blijft nul verkeersslachtoffers. “Dat betekent dat nu heel snel de schouders eronder moeten.”
De Fietsersbond wil een onderzoek naar de oorzaak van de stijging van het aantal dodelijke ongevallen met fietsers. De belangenvereniging pleit onder meer voor een reeks concrete maatregelen om fietsen veiliger te maken, zoals een verlaging van de maximumsnelheid in de bebouwde kom van 50 naar 30 kilometer per uur en de aanleg van verschillende fietsnetwerken voor verschillende soorten fietsers.
“Het zijn vreselijke aantallen, waar ik eigenlijk helemaal stil van word,” reageert Nelly Vollebregt van de Vereniging Verkeersslachtoffers geschokt. “Dit is de grootste toename sinds 1989 en dat is een signaal dat we niet mogen negeren en dat schreeuwt om onmiddellijke actie.”