Dankzij een nieuwe onderzoeksmethode heeft het RIVM achterhaald welke twintig patiënten ziek zijn geworden door een listeriabacterie van vleesproducent Offerman. Dit betekent dat met deze techniek in de toekomst vaker en sneller de bron van een uitbraak kan worden ontdekt.
Eind juli kwam er bij de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) voor het eerst een signaal binnen dat er mogelijk iets aan de hand was bij vleesverwerkingsbedrijf Offerman. Via een nieuwe onderzoeksmethode wisten het gezondheidsinstituut RIVM en Wageningen Food Safety Research de bron van de besmetting te koppelen aan monsters die bij Offerman waren genomen.
De nieuwe techniek maakt het mogelijk het exacte DNA van de listeriabacterie vast te stellen. Als een patiënt wordt gediagnosticeerd met een listeriabesmetting, geldt een meldingsplicht. Er wordt een monster afgenomen en op kweek gezet. De kweek gaat naar het RIVM.
Gedeelde database
Het RIVM onderzoekt om welke listeriastam het precies gaat. Iedere stam heeft zijn eigen, unieke data. Als er meerdere patiënten zijn die exact dezelfde bacterie hebben opgelopen, komt de bacterie van dezelfde bron. Toezichthouder NVWA neemt jaarlijks duizenden monsters van voedingsmiddelen in supermarkten en fabrieken. Treffen zij listeria aan, dan wordt het DNA daarvan in een databank opgeslagen.
“Wij hebben sinds kort een gedeelde database, waarin we dus informatie van al die ziekteverwekkers in één database hebben staan. Die kunnen we met elkaar vergelijken”, vertelt Eelco Franz, onderzoeker van het RIVM.
Ziektegevallen voorkomen
De nieuwe techniek wordt inmiddels gebruikt voor listeria- en salmonellabesmettingen, maar kan voor veel meer bacteriën worden ingezet. In de toekomst zal dus veel vaker en sneller de exacte bron van een uitbraak achterhaald kunnen worden, waarmee nieuwe ziektegevallen voorkomen kunnen worden.
Patiënten weten van niks
Uit het onderzoek van het RIVM blijkt dat de afgelopen twee jaar ruim twintig mensen in Nederland en België besmet zijn geraakt met de listeriabacterie die afkomstig was van het vleesbedrijf. Drie mensen overleden aan de bacterie en één vrouw kreeg een miskraam.
Mensen die ernstig ziek zijn geworden door de listeriabesmetting bij Offermans, weten dit niet. Het RIVM werkt met geanonimiseerde gegevens. Patiënten bij wie de bron van hun besmetting wordt gevonden, krijgen dit dus niet automatisch te horen. Omdat de techniek nieuw is en bij vleesbedrijf Offerman voor het eerst tot succes leidde, is daar nog geen protocol voor. Via de GGD kan patiënt achterhalen of diegene besmet is geraakt door de listeria bij Offerman.
Kim Roetert is woordvoerder voor GGD Nederland: “Mensen bij wie na oktober 2017 met labonderzoek een besmetting met de listeriabacterie is vastgesteld, en die willen weten of ze ziek zijn geworden van het vlees van Offerman, kunnen contact opnemen met hun lokale GGD.”
Helpt bij verwerking
“Dit nieuwe onderzoek kan patiëntenhelpen bij hun verwerking”, zegt Andrea Evers, hoogleraar gezondheidspsychologie. “Het heeft een positief effect als mensen weten waar hun ziekte vandaan komt. Voor veel patiënten helpt het ook als ze weten dat andere mensen in de toekomst eerder beschermd zijn of sneller geholpen kunnen worden.”
Sam van Riel (25) liep waarschijnlijk in mei of juni 2018 de listeriabesmetting op. Hij kreeg een hersenvliesontsteking en wil weten of hij ziek is door een product van Offermans. “Het bedrijf is al eerder in opspraak geweest vanwege de besmetting. Het is echt bizar dat er zoveel mensen daarna weer ziek zijn geworden.”
Claim indienen
Veel groothandelaren en supermarkten hebben bij de vleesverwerker een schadeclaim ingediend, omdat het vlees massaal uit de schappen moest worden gehaald. Maar hoe zit dat met patiënten? “Nu duidelijk is wie er verantwoordelijk is voor de ziekte, kan de schade verhaald worden”, zegt Siewert Lindenbergh. Hij is hoogleraar privaatrecht en deskundige op het gebied van aansprakelijkheidsrecht en schadevergoedingsrecht.
Dat verhalen hoeft niet altijd bij de rechter. Lindenbergh: “De partij die verantwoordelijk is, kan zelf ook beslissen een schadevergoeding uit te keren. Bij een buikgriepje van een dag zal het niet lonen een claim in te dienen. Maar als de gevolgen ernstig zijn, kan het zeker zinvol zijn.” Als iemand langdurig werkloos is kan het schadebedrag flink oplopen. “Daarnaast kan iemand een vergoeding voor immateriële schade ontvangen, het smartengeld.”
Ziek door listeriabacterie
- In 2018 zijn 78 patiënten bekend die besmet zijn geraakt door de listeriabacterie. Hieronder zijn zeven zwangere vrouwen. Vier volwassenen zijn overleden.
- In 2017 zijn 115 patiënten besmet geraakt, waarvan drie zwangere vrouwen. Twee baby’s werden dood geboren. Tien volwassenen zijn overleden.
- In 2016 is van 96 patiënten bekend dat ze ziek zijn geworden. Hieronder zijn zeven zwangere vrouwen. Een van hen kreeg een miskraam, twee baby’s werden dood geboren en één baby ontwikkelde sepsis en overleed. Ook overleden er acht volwassenen.
(Bron: RTL Nieuws)