Voor het eerst laat een grote studie bij mensen zien dat mengsels van chemische stoffen een cumulatief schadelijk effect kunnen hebben, ook als die stoffen individueel niet schadelijk zijn. Dit blijkt uit onderzoek bij 624 zwangere Duitse vrouwen. Hun bloedplasma werd gescreend op in totaal 1.199 chemische stoffen, waarvan er bijna 300 werden aangetoond. Mengsels van die stoffen bleken de groei van gekweekte zenuwcellen te kunnen remmen of blokkeren, terwijl de individuele stoffen dat effect niet hadden. De studie gepubliceerd in Science.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie sterven jaarlijks 3 miljoen mensen vroegtijdig als gevolg van blootstelling aan allerlei chemische stoffen. Sinds de Tweede Wereldoorlog is het op de markt gekomen aantal nieuwe stoffen exponentieel toegenomen. In Europa zijn tienduizenden chemicaliën in gebruik, maar de controle loopt ver achter. Van slechts een klein deel is bekend hoe schadelijk ze zijn voor mens en natuur.

Bij de 1.199 chemische stoffen waarop de Duitse onderzoekers screenden, zaten industriële chemicaliën, stoffen die in voeding en huishoudproducten worden verwerkt, en bestrijdingsmiddelen. Bij de meeste vrouwen troffen de onderzoekers tussen de 38 en 79 stoffen aan. Het vaakst kwamen ze chemicaliën uit de industrie, uit consumentengoederen en verzorgingsproducten tegen. Daaronder bevonden zich bekende stoffen als caffeïne en pijnstiller ibuprofen. Maar ook al lang verboden stoffen zoals DDT.

Vervolgens keken de onderzoekers in hoeverre mengsels van deze stoffen de groei van hersencellen konden remmen of blokkeren. De mengsels laten een cumulatief effect zien, terwijl de concentratie van de individuele stoffen lager is dan het niveau waarop effecten worden verwacht.

Een volgende stap is het effect van mengsels bestuderen op de gezondheid van mensen. Daar zegt dit onderzoek niks over. De schade aan gekweekte zenuwcellen die de onderzoekers zagen, is niet zomaar te vertalen naar het dagelijkse leven.

Afgelopen mei adviseerde de Gezondheidsraad om de aanwezigheid en concentratie van chemische stoffen waaraan de Nederlandse bevolking is blootgesteld, structureel te gaan volgen, naar voorbeeld van onder meer Duitsland en Vlaanderen.