De Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) vreest dat 150.000 tot 200.000 hartpatiënten dit jaar geen zorg krijgen vanwege de coronacrisis. Het afzeggen en uitstellen van cardiologische zorg leidt tot tussen de 65.000 en 100.000 verloren levensjaren, waarschuwt de NVVC.

Deze cijfers staan in het vrijdag verschenen rapport Uit de wurggreep van corona, een samenwerking van de beroepsvereniging van cardiologen met onderzoeksbureau Gupta Strategists. De onderzoekers baseerden zich onder meer op cijfers van de Nederlandse Zorgautoriteit en cardiologen zelf. Ze rekenden met een scenario waarin er geen tweede coronagolf komt die andere zorg weer zou platleggen. Dan zou de impact nog veel groter zijn. Ook met een nieuwe coronagolf kan de reguliere zorg niet opnieuw in het gedrang komen, waarschuwen cardiologen.

Wie nog dacht dat het zorgstelsel alleen zucht onder Covid-19-patiënten op de intensive care, moet wakker worden, zegt Ed de Kluiver van de NVVC en bestuursvoorzitter van het Isala Hartcentrum in Zwolle. Er is een stuwmeer ontstaan van andere patiënten die niet geholpen zijn. Al met al is „de schade bij hartpatiënten qua verloren levensjaren vergelijkbaar met de verloren jaren van Covid-slachtoffers”, zegt De Kluiver.

Een groot deel van de reguliere zorg werd afgelopen maanden stilgelegd om capaciteit vrij te maken voor Covid-patiënten en om kwetsbaren te beschermen tegen besmetting. Bij een op de drie hartpatiënten ging een afspraak niet door. Er werden bijvoorbeeld 40 procent minder dotterbehandelingen uitgevoerd.

Klachten niet gemeld
Dat de gezondheidsschade zo groot is, komt voor een belangrijk deel omdat mensen met hartklachten zichzelf tijdens de uitbraak en masse niet meldden. Soms liep dat dodelijk af, of ontstond er levenslange schade. „Wat wij heel vaak zagen”, zegt De Kluiver, „is dat mensen thuis kortademig werden en pijn op de borst kregen. Ze dachten: dit zal wel corona zijn, ik moet thuisblijven. Artsen zagen ze pas in het ziekenhuis met een volledig ontwikkeld hartinfarct.”

Eind maart was het aantal mensen dat met acute klachten, bijvoorbeeld duidend op een hartinfarct, in het ziekenhuis kwam ongeveer gehalveerd vergeleken met een jaar eerder. De cardiologische verwijzingen vanuit huisartsen waren met meer dan driekwart afgenomen.

Veel mensen waren bang in het ziekenhuis besmet te raken met het coronavirus. „Ik heb iemand aan de lijn gehad over wie ik dacht: als je nog drie dagen langer thuisblijft, overleef je het niet”, zegt De Kluiver. „Zelfs diegene vroeg: is het wel veilig om naar het ziekenhuis te komen?”

De sombere cijfers over uitgestelde en misgelopen zorg moeten mensen niet afschrikken, zegt De Kluiver, integendeel. „Iedereen met hartklachten moet zich uitgenodigd en veilig voelen zich bij een dokter te melden. Voor acute zorg is inmiddels echt weer plaats in de ziekenhuizen.”

Ziekenhuizen draaien voorlopig nog niet zoals vanouds. Covid-19-patiënten blijven een deel van de ziekenhuiscapaciteit opslokken. Niet alleen op intensive cares, ook op verpleegafdelingen en de spoedeisende hulp.

Daarnaast helpen de veiligheidsmaatregelen niet de zorg weer snel op te starten. In wachtkamers kunnen mensen niet meer schouder aan schouder zitten. Artsen zijn tijd kwijt doordat ze alles extra moeten desinfecteren. „Hier in het hartcentrum hebben we tien spreekkamers waarin we 1.100 patiënten per week zagen”, zegt De Kluiver. „Velen hebben een hartfilmpje nodig, een controle aan de pacemaker, of een echo. Het aantal patiëntbewegingen is zo gigantisch groot, dat kan niet met anderhalve meter afstand.”

De onderzoekers schatten dat dit jaar in totaal tussen de 520.000 en 650.000 cardiologische policonsulten niet fysiek kunnen plaatsvinden. Daarbij gaat de beroepsvereniging er vanuit dat de richtlijn om anderhalve meter afstand te houden de rest van het jaar in stand blijft.

„Hartpatiënten die nu uit het ziekenhuis worden ontslagen, kunnen we niet meer standaard een nacontroleafspraak op de polikliniek bieden”, zegt De Kluiver. Wel krijgen ze vaak apparaten mee zoals een bloeddrukmeter, hartritmemeter en zuurstofmeter. Via een programma kan de arts ze zo thuis in de gaten houden. „We streven naar 70 procent van de afspraken via beeldbellen te gaan doen en 30 procent fysiek”, zegt De Kluiver. Ook in andere ziekenhuizen moet in hoog tempo veel meer zorg thuis plaatsvinden, aldus de onderzoekers.

Apart ziekenhuis voor corona
Daarnaast is het, vinden de cardiologen, belangrijk dat vanaf nu de capaciteit voor normale, niet-coronazorg zoveel mogelijk wordt bewaakt. Daar zijn „radicale keuzes” voor nodig, vinden de artsen. In het rapport wordt geopperd om Covid-zorg te concentreren binnen een of twee ziekenhuizen per regio, om andere ziekenhuizen te ontzien. Een ander voorstel is flexibele capaciteit te organiseren op een aparte afdeling, of buiten het ziekenhuis. Zoals het NHS Nightingale veldhospitaal in Londen doet, of het in een week gebouwde Huoshenshan Ziekenhuis in Wuhan. „Als Covid nog een keer de kop op steekt, hebben we een expansievat nodig waar de coronazorg heenkan.”

Tot slot kan het niet anders dan soms te moeten afwijken van de bestaande richtlijnen, schrijven de cardiologen. Zoals patiënten met een laag risico minder vaak controleren.

De Kluiver maakt zich zorgen over de kolossale cijfers van hartpatiënten die niet de juiste zorg hebben gekregen. En hij krijgt pijn in de maag van de „nonchalance” die hij op straat ziet groeien. „De maatregelen in de Nederlandse samenleving zijn er niet alleen voor Covid-19”, zegt hij. „Ze zijn er ook om te voorkomen dat er meer schade optreedt bij hartpatiënten, nierpatiënten, kankerpatiënten en noem maar op.”

Wie zich onkwetsbaar waant voor het coronavirus, realiseert zich niet dat ze toch kwetsbaar is voor de gevolgen van de uitbraak, zegt De Kluiver. „Wat als je een ongeval hebt in het verkeer en er straks geen plek meer voor je is op de operatietafel? Als er nog een coronagolf komt, hebben we echt geen capaciteit meer. Dan wordt de beschikbaarheid van zorg permanent invalide.”

(Bron: NRC)